18259 IMG$07

symbolem przy czym ciśnienie to wyraża się w kG/m* (w układzie SI w N/m²).

W fizyce używa się jako jednostki ciśnienia lub prężności atmosfery umaczanej symbolem nim, co odpowiada ciśnieniu 760 mm Hg '* (średnic ciśnienie powietrza nad poziomem morza) przy Q°C. Atmosfera taka nazywa się atmosferą fizyczną.

Przyjmując ciężar właściwy rtęci jako 13,596 kG/dm³ można wyrazić prężność jako P = 13,596 •. 100 • 7,6 = 10333 kG/m², natomiast p ~

1 1,033 kG/cm*.

W technice stosuje się jako miarę prężności atmosferę techniczną (at), czyli metryczną, odpowiadającą ciśnieniu 1 kG na cm² albo 735,5 mm Hg.

W międzynarodowym układzie SI jednostką ciśnienia jestl 1 N/m*. W praktyce stosuje się często jednostkę większą zwaną barem (1 bar = — 10* N/m²), odpowiadającą ciśnieniu 1,02 kG/cm² albo 750 mm Hg.

Tak więc:

1 at = 1,000 kG/cm² = 735,5 mm Hg = 10* kG/m® = 10 m H₂Q =r = 0,96778 atm = 0,9807 bar

1 atm = 1,033 kG/cm² = 760 mm Hg = 10 333 kG/m³ = 10 333 m HjO = 1,013 bar

1 bar = 1,0197 kG/cm² = 750 mm Hg = 10197 kG/m²= 10,197 m HjO = 0,9869 atm

W obliczeniach technicznych przyjmuje się

1 bar = 1,02 kG/cm², lub 1,02 at

Do mierzenia ciśnień służą manometry hydrostatyczne, czyli naczyniowe (cieczowe). Zasada działania manometrów hydrostatycznych polega na ustaleniu się równowagi między mierzonym ciśnieniem p, a słupem cieczy o wysokości h i ciężarze właściwym tej cieczy ■/ wg wzoru p = yh. Manometry te mają postać naczynia połączonego w kształcie litery "U (U-rurki).

Do mierzenia ciśnień służą również manometry sprężyn o-w e (prężne) wskazujące ciśnienie za pomocą elastycznego odkształcenia elementu prężnego. Odkształcenie to przeniesione zostaje i wskazane przez wskazówkę na tarczy zaopatrzonej w doświadczalnie wykonaną podziałkę.

Manometry wskazują różnicę prężności danego gazu i ciśnienia atmosferycznego, czyli tzw. nadciśnienie. Chcąc znaleźć ciśnienie bezwzględne lub absolutne danego gazu należy do ciśnienia odczytanego na manometrze dodać ciśnienie barometryczne.

| Wielkość ciśnienia wywieranego przez słupek rtęci o wysokości i mm bywa nazywana 1 torem i oznaczana symbolem Tr, a więc

1 mm Hg — I Tr

Nadciśnienie wyrażane w atmosferach technicznych /-opisuje m skrótem atn, ciśnienie absolutne — ata.

Ciśnienia niższe od atmosferycznego mierzy się za pomocą pr A Js« n i 0 m i e r z y (wakuometrów). Próżnia wskazywana przez próżnlomierz stanowi różnicę pomiędzy ciśnieniem panującym w ośrodku, w klórysg dokonuje się pomiaru prężności, a ciśnieniem otaczającej atuWtW} chcąc przeto znaleźć ciśnienie bezwzględne odpowiadające danej próżni należy wskazanie próżniomierza odjąć od wskazania barometru.

Ponieważ ciężar właściwy rtęci zmienia się wraz z temperaturą, więc temu samemu ciśnieniu, zależnie od temperatury rtęci, odpowie różna wysokość jej słupka w manometrze, dlatego przy dokładnych pomiarach należy zredukować tę wysokość do temperatury 0°C, przez co otrzymuje się przy każdym pomiarze ściśle określoną jednakową wartość ciężaru właściwego rtęci.

Na każde 1000 mm Hg należy odjąć od zmierzonej wysokości słupka rtęci przy wskazanej .w zestawieniu temperaturze następujące wartości:

°c	o	5	Id ]	- '■	20	25	30 |
mm Hg	0,0	0,87	1,73	2,59	3,45 1 ... .	4,31	5,17

Jeżeli np. przy +20°C odczytano na manometrze rtęciowym wielkość 765 mm Hg, to przy 0°C wysokość słupka rtęci wynosiłaby

765 - ^a^ńo ^{= 765} "²-⁶ i 162,4 mm Hg

Temperatura charakteryzuje stopień nagrzania danego ciała.

Pomiar temperatury w sposób bezpośredni nie jest możliwy. Pomiar ten wykonuje się w sposób pośredni, mierząc jedną z wielkości fizycznych ciała termometrycznego, Wielkość ta przy zmianie temperatury Zmienia się w ściśle określony sposób, a wartość tej przemiany określa temperaturę, w której nastąpiła zmiana. Zmiana ta powinna dać się zmierzyć w prosty i łatwy sposób.

Temperaturę wyraża się albo w skali Celsjusza (t°C), albo w skali Kelvina (T K), albo też w skali Fahrenheita (°F).

Skalę na termometrze cieczowym wyznacza się ustalając położenie słupka cieczy termometrycznej przy zanurzeniu niewywzoreowanego termometru raz w topniejącym lodzie, drugi raz do przestrzeni parowej ponad wrzącą wodą przy ciśnieniu równym 760 mm słupka rtęci, W pierwszym przypadku uzyskany punkt położenia słupka cieczy raanometrycz-nej (punkt lodowy) oznacza się:

w skali Celsjusza    +0°C

w skali Fahrenheita    +32°F

w skali bezwzględnej (Kelvina) + 273,16 K

25