20233 sr 5

SiMriyk

Storczyk obu trik

drzew pozieleniały od pokrywających Ich korę mchów, epifitów ¹ i splątanych lian (pnączy).

W lasach zwrotnikowych kwiatów jest mało. Wśród zielonych pni drzewnych od razu możno zauważyć wielkiego motyla o pięknej barwie. Podchodzi się więc bliżej, chce się go złowić — i rzecz dziwna — motyl nie ulatuje. Okazuje się, że to nie motyl, ale kwiat orchidei. Od końca XVII wieku, gdy holenderscy i hiszpańscy marynarze po raz pierwszy zobaczyli bajecznie piękne storczyki-orchidee, aż do naszych czasów ludzie nie przestali zachwycać się tymi kwiatami.

Storczyki mają różne kształty, wielkość i najrozmaitsze barwy — od delikatnie żółtych i bladoróżowych do ciemnobrązowych. Przyozdabiają je kropki i plamy — jakby na skórze pantery, pasy tygrysie, różnokolorowe siateczki i żyłki cudacznie zarysowane. Storczyki są czasem podobne do motyli, do ptaków, pająków, chrząszczy. Czasem nawet owady mylą się biorąc je za swych „kolegów".

W Europie storczyki są najdroższymi kwiatami. Ilość odmian oblicza się na 15 000. Wielu botaników krążyło po lasach Brazylii, wyszukując wciąż nowe i nowe odmiany- W lasńch zwrotnikowych orchidee wyrastają ze szczelin w korze drzew, a korzenie ich zwisają, wchłaniając wodę Wprost z wilgoci zawartej w powietrzu. W cieplarniach storczyki wiesza się pod sufitem w doniczkach o dużych otworach.

Zapylanie storczyków jest bardzo ciekawe. Pewne odmiany zapylane są przez motyle, Inne — przez chrząszcze, muchy, Jeszcze inne przez mięczaki, a nawet przez maleńkie ptaszki — kolibry.

Na kwiatach wielu roślin znajdują się kropeczki, jakby dróżki, wskazujące owadom miejsce, w którym jest nektar. U storczyków dróżki te są jaskrawe; owady biegną po nich w głąb kwiatu, nektaru nie znajdują, ale same obsypują się pyłkiem- Kwiaty storczyków trwają z górą miesiąc, niektóre odmiany kwitną około trzech miesięcy, jeśli nie uległy zapyleniu. Gdy tylko owad przeniesie pyłek z innego storczyka, kwiat więdnie w kilka godzin.

Do storczyków zalicza się loanUia. Długich, czarnych jej owoców używa się przy wyrobie czekolady, lodów, masy cukierkowej i innych smakołyków.

Holendrzy w roku 1819 po raz pierwszy posadzili wanilię na wyspie Jawie. Szybko wyrosła, wysoko wspięła się na drzewa i kwitła — ale owoców nie dawała. Dopiero po upływie lat osiemnastu ustalono, że na Jawie brak owadów, które mogłyby zapylić wanilię. Wprowadzono sztuczne zapylanie i owoce wnet się pokazały.

Storczyki zasłynęły nie tylko z powodu piękna i oryginalności; badając ich kwiaty botanicy dokonali szeregu odkryć naukowych.

A więc nauczyciel Sprengel w roku 1793 napisał dzieło „Odkrycie tajemnicy przyrody w budowie i zapłodnieniu kwiatów**. Obserwując właśnie storczyki, zbadał rolę owadów w przenoszeniu pyłku z kwiatu na kwiat. Amici w 1823 roku po raz pierwszy spostrzegł w kwiatach storczyka pod mikroskopem kiełkowanie pyłku i przenikanie do szyjki słupka. Brown w r. 1831 odkrył w komórkach storczyków jądro komórek. Karol Darwin w ro-

19!

1

E pi fi ty — rośliny bytujące na gałęziach drzew, w szczelinach kory.