22628 str235

li- Bajfciewścz-Grdbowdu. Z. Mikulski. Ilyitroiagia ogólna. Wanuiwa 2005 ISBN 8.1-0I-I4579-X.«'by WN PWN 21X15

lotatnik ” to C:\Document.r" # 1029. O.S.T.7T^,H0 sM^Pafr* " f Itelix iLibraryTT^’ Ę Hydrologia og...

4)    typ japoński ma wiele wspólnego z typem kurylskim (rys. 194C); na dużych obszarach występuje typowa skorupa ziemska kontynentalna, luki wyspowe są połączone w duże masywy lądu wyspowego lub półwyspowego, dna basenów morskich buduje skorupa suboceaniczna; głębokość rowów oceanicznych dochodzi do 6,5-9 km. W typie japońskim można wydzielić dwa podtypy obszarów przejściowych: indonezyjski i wschod-niopacyficzny. Podtyp indonezyjski ma bardzo skomplikowaną budowę strefy przejściowej (rys. 194E): luki wyspowe są zagięte na kształt pętli, jest ich zwykle kilka, rowy oceaniczne występują i od zewnętrznej strony luku wyspowego i w obszarze wewnętrznym, dno kotlin i basenów morskich jest bardzo zróżnicowane. Budowę strefy przejściowej tego podtypu mają obszary Indonezji, Morza Karaibskiego i morza Scotia. Podtyp wschodnio-pacyficzny odznacza się brakiem basenu morskiego i występowaniem tylko rowu oceanicznego (rys. 194D). Łuk wyspowy jest zastąpiony przez młode łańcuchy górskie, położone na granicy kontynentu, których strome zbocza opadają w stronę pobliskiego rowu oceanicznego. Przykładem tego podtypu strefy przejściowej są obszary rowów oceanicz-nych Środkowoamerykańskiego (Gwatemalsko-Mcksykańskiego) i Atakamskiego (Peruwiańskiego i Chilijskiego);

5)    typ śródziemnomorski charakteryzuje znaczny udział skorupy kontynentalnej w budowie strefy przejściowej. Cechuje go reliktowy charakter głębokich zagłębień morskich; dawne łuki wyspowe uległy przekształceniu w młode łańcuchy górskie, tworzące krańce kontynentu lub półwyspy; rowów oceanicznych brak lub zachowały się w postaci reliktowej (np. Rów Helleński w Morzu Śródziemnym).

Baseny mórz marginalnych (przy kontynentalnych) zajmują znaczną część obszarów przejściowych. Zwykle od strony kontynentu ogranicza je podwodne obrzeże kontynentalne (np. morza: Ochockie, Japońskie, Wschodniochińskic, Południowochiń-skie). Rzeźba dna tych basenów jest dość różna. Niektóre z. nich (np. baseny mórz Beringa lub Ochockiego) mają dno wyrównane, w innych obok płaskich powierzchni dna występują obszary pagórkowate (rys. 195), a nawet górzyste, a także znacznej długości i głębokości depresje w kształcie rowów. W basenach morskich strefy przejściowej obserwuje się znaczny wzrost miąższości powłoki osadowej, pod którą brak jest na ogół drugiej warstwy; wyraźnie wzrasta natomiast miąższość powłoki bazaltowej. Taka budowa skorupy ziemskiej odpowiada typowi suboceanicznemu. Na peryferiach basenów zaznacza się aktywność sejsmiczna.

Łuki wyspowe w strefach przejściowych mogą występować pojedynczo, podwójnie, a także mogą to być łuki o złożonej budowie. Typowy pojedynczy łuk wyspowy ma przebieg liniowy; tworzy wał podwodny wzdłuż rowu głębokowodnego. Na grzbiecie tego wału i na jego zboczach znajdują się stożki wulkaniczne, które gdy wychodzą ponad poziom oceanu, tworzą łańcuchy małych wysp (np. łuk mariański). Częściej łuki wyspowe występują podwójnie. Zewnętrzne ich pasmo jest ukryte pod wodą, natomiast wewnętrzne tworzy łańcuchy wysp. Pasma te są rozdzielone wąską, podłużną i dość głęboką depresją (np. w systemie łuku Kurylów depresja sięga 2500 m). Do podwójnych należą luki: Kurylów, Aleutów, Małych Antyli, Nowych Hebrydów, Wysp Sundajskich.

Dla indonezyjskiej strefy przejściowej są charakterystyczne łuki złożone (rys. 196). Rowy głębokowodne towarzyszące łukom wyspowym występują tutaj zarówno przy

235

□

i

Cl

C

7T

C

O

rr.

a>

f-o

U)

CJl

o5

co

co

o

©

G

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader