25057 P1120019 (2)

4.1. Śpiew i gra na instrumentach jako formy aktywności wprowadząjąee dziecko w świat muzyki artystycznej

Zastosowanie w tym miejscu pojęcia „świat muzy ki artystycznej'’ wskazuje na potrzebę wydzielania tego obszaru sztuki od innych sztuk, jednocześnie słowem „świat" wiążąc je ze światem dziecka — tym wyobrażonym i tym realnym. Ze względów psychologicznych uznajemy ten świat wyobrażany jako bliższy dziecku, gd\ Z jego poziom rozwoju urńysłdwego nie pozwala na umiejętność realnego interpretowania zjawisk, których jest świadkiem i w których uczestniczy* W obrębie zjawisk zrozumiały ch, realnych i przeżywanych mieszczą się różne formy aktywności artystycznej iWiełu autorów stwierdza, że śpiewanie jest najbardziej naturalną formą ekspresji muzycznej dziecka. [Przychodzińska 1979, 1989, Lewandowska 1988, i inni]. Stąd można byłoby tę formę wykorzystać do prób asymilacji dostępnego materiału muzy cznego, będącego fragmentami utworów muzyki artystycznej. Fragmenty te muszą jednak spełniać wymienione niżej warunku aby dziecko mogło je wykonać, następnie wysłuchać i zidentyfikować w utworze oryginalnym:

—    zwarta, logiczna (muzycznie) całość,

—    prostota rytmiczna i melodyc zna.

—    melodia zawarta w adekwatnej do możliwości głosowych dziecka skali.

Uwarunkowania te są przyczyną, dla której nie zakwalifikowano żadnego

utworu do wokalnego wykonania.

Większe możliwości daje wy konywanie fragmentów na instrumentach melodycznych, gdyż można poszerzyć dość znacznie skalę. Nie można natomiast zwiększyć wyboru utworów* ze względu na trudności rytmiczne, melodyczne — a przede wszystkim techniczne. Utwory, które zakwalifikowano do ewentualnej realizacji opracowano do wykonania na instrumentach szkolnych (dzwonkach chromatycznych, fletach prostych) unisono, lub w głosach, z akompaniamentem insuumentów perkusyjnych, starając się aby te opracowania były jak najbliższe oryginałowi, jednak uwzględniające konieczne, wynikające z uproszczeń technicznych i aparatu wykonawczego, zmiany.

Dzieci, uczniowie klas młodszych szkoły podstawowej mogą opanować wybrane fragmenty z muzyki artystycznej Radość muzykowania zespołowego, możliwość dopracowania w toku zajęć strony interpretacyjnej będzie podstawą do wzbudzenia zainteresowania oryginalnym wykonaniem. Dziecko —- po zdobyciu umiejętności gry fragmentu z łatwością ten fragment rozpozna z całości i będzie postrzegać utwór jako znany, bliski, stąd słuchanie nabierze cech aktywności — intelektualnej i emocjonalnej.

4.2. Taniec i ruch jako formy ekspresji artystycznej wspomagające poznawanie muzyki artystycznej

Taniec, to jedna z form ekspresji ruchowej. W kontekście oddziaływań edukacyjnych należałoby go raczej określać jako zachowania taneczne, lub tanecznopodobne [Brinson P . za. Kubinowski D. 1997], Podkreślenia wymaga fakt, że ta forma aktywności umożliwia rozwijanie świadomości części swojego ciała, orientacji w przestrzeni, przyczynia się do „rozwoju funkcji prawej półkuli mózgowej odpowiedzialnej [...] za myślenie holistyczne, intuicyjne, czynności artystyczne i manualne oraz wyobrażenia'’ [Omstein R. E., za. Kubinowski D. 1997, s. 18]. Ponadto te i inne walory tańca wykorzystuje się w terapii:

—    zaburzeń emocjonalnych,

—    opóźnień rozwojowych,

—    w leczeniu osób niedowidzących i niedosłyszących.

—    w prewencji z dziećmi i młodzieżą tzw. ..trudną".

—    w rehabilitacji różnorodnych schorzeń narządów rucłnO

Jeśli dołączymy do tej listy możliwość kształcenia percepcji ruchowej, niewerbalnej ekspresji jako jednej z form komunikacji oraz kształtowanie świadomości sensorycznej, jego rola w rozwoju dziecka jawi się jedną z dość znaczących, choć rzadko wykorzystywanych w edukacji powszechnej.

Jjaniec jest szczególną kategorią ruchów wyrazowych w połączeniu z towarzyszącą mu muzyką [1997, s. 25, tamże], a w zachowaniach paratanecznych dzieci ujawnia się szczególnie wyraźnie strona ekspresji połączona z przyjemnością i radością [tamżel_

Badania nad dynamiką ruchu człowieka w czasie i przestrzeni R. Labana doprowadziły do konstrukcji systemu edukacji tanecznej, której jednym z celów jest „ułatwienie człowiekowi odnalezienia cielesną relacji do całości ludzkiej egzystencji” [Ullmann 1975, za: Kubinowski D 1997, s. 42]

Kreatywność ruchu, do którego impulsem jest muzyka, jego możliwości wyrażania stanów psychicznych, nastrojów i postaw to podstawa teorii ruchu Labana. Jednak powstaje tu pewne pytanie. Czy pojmowanie ruchu jako wewnętrzną reprezentację własnych odczuć nie jest zbyt wąskie. Przecież najczęściej nastrój, wyraz odczuć płynie od muzyki, a w tańcu te odczucia ulegająjakby „przetłumaczeniu" przełożeniu na inny język, na Język ciała” Taniec jest zdeterminowany muzyką, jej nastrojem, jej rytmiką, frazą i formą.

W większym stopniu uwzględnia ten fakt rytmika E.J. Dalcroze'a. „Nie zajmuje się ona (rytmika) specjalnie techniką muzyczną w sensie warsztatu. Nie zajmuje się specjalnie techniką ruchu. Polega ona na relacji pomiędzy muzyką

39