28911 Obraz (1575)

278 Isioła, cci i zakres analiz,y ko.s/iow

wysoką elastycznością reagowania na zmiany. W związku z tym główny ciężni nowego rachunku jest położony na zarządzanie kosztami (także w aspekcie ich planowania), a nie na rozliczanie i kontrolę kosztów. Z zarządzaniem kosztami są związane nowe metody rachunku kosztów: rachunek kosztów działań (rachunek ABC) i rachunek kosztów docelowych.

Tradycyjne systemy rachunku kosztów są ukierunkowane na sferę produkcji. Nic dostarczają one ważnych informacji co do kosztów pośrednich ponoszonych na poszczególnych etapach realizacji wyrobu. Zadanie to spełnia rachunek kosztów działań — nowoczesny model rachunku kosztów dla zarządzania strategicznego, który umożliwia pomiar wszystkich kosztów' dotyczących danego produktu w ciągu całego cyklu jego życia. Celem pozostaje redukcja nakładów, co w konsekwencji pozwala uniknąć strategicznie błędnych decyzji. Rachunek kosztów działań dotyczy sposobu rozliczania kosztów pośrednich na produkty przy wykorzystaniu różnych kluczy rozliczeniowych.

Istotą rachunku kosztów docelowych jest przyjęcie za punkt wyjścia określonej lub możliwej do osiągnięcia ceny, ustalonej na podstawie konkretnych życzeń klientów. Po potrąceniu docelowego zysku wyprowadzanego ze strategii przedsiębiorstwa dla danego produktu wynikają maksymalne, dopuszczalne przez rynek koszty. Koszty te stanowią górną granicę, której nie można przekroczyć, gdyż oznaczałoby to zmniejszenie zysku lub nawet powstanie straty. Koszty dopuszczalne przez rynek konfrontuje się z istniejącymi warunkami projektowania i realizacji wyrobu oraz związanymi z tym kosztami, które zazwyczaj są wyższe od docelowych, co powoduje potrzebę ich redukcji. Po uwzględnieniu w późniejszym procesie realizacji produktu skutków działań dostosowawczych, prowadzących do zmniejszenia kosztów, zostają stworzone możliwości osiągnięcia kosztów docelowych.

8.5.3. Wykorzystanie analizy kosztów w ocenie efektywności decyzji gospodarczych

Decyzje gospodarcze, podejmowane w zakresie kosztów, mają charakter wymierny, a tym samym ich pomiar może być przeprowadzony z bardzo dużą szczegółowością. Znaczna dokładność pomiaru jest możliwa dzięki zastosowaniu analizy porównawczej i przyczynowej.

Przykład 8.8

Fabryka mebli produkuje m.in. kanapy narożne ze skóry (produkt Z), których koszty wytworzenia przedstawiają się jak w tablicy 8.6.

W bieżącym roku przedsiębiorstwo zmieniło dostawcę materiału Y ze względu na oferowaną niższą cenę. Niedostosowanie parametrów fizycznych materiału Y od nowego dostawcy do wymogów procesu technologicznego zwiększyło pracochłonność o 4 godziny na 1 sztukę. Wymieniono także część pracowników — zamiast

Tablica 8.6

Koszty wytworzenia produktu Z (w' zł)

Wyszczególnienie	Rok ubiegły	Rok bieżący
koszty materiałów bezpośrednich	2000000	1 863 000
w tym: materiału X (tarcica dębowa)	800000	850 500
materiału Y (skóra licowana)	1 200000	1 012 500
koszty robocizny bezpośredniej	320000	362700
Każeni koszty bezpośrednie	2320000	2 225 700
Koszty wydziałowe	1 800000	1 710000
Koszty administracyjne	1080000	1 075500
Kazein koszty pośrednie	2 880 000	2 785 500
Koszty wytworzenia	5200000	5011200
Rozmiary produkcji wyrobu Z	c/i) = 1000 szt.	<y, = 900 szt.
Zużycie ilościowe materiałów: Materiał X	1000 m’	945 m'
Materiał Y	4000 m^2	4050 nf

doświadczonych tapicerów, którzy odeszli do innej firmy, zatrudniono nowych, z mniejszą praktyką.

Efektywny czas pracy dla roku ubiegłego wynosił 20000 godzin, dla roku bieżącego — 23 400 godzin.

Analiza porównawcza i przyczynowa kosztów materiału Y

(),, = 1012 500 - 1 200000 = - 187 500.

Obliczenia pomocnicze (n — norma na jednostkę, c — cena jednostkowa):

rok ubiegły: n₍₎ = rok bieżący: ti\ -

4000 nr TOOO szt

4050 nr 900 szt.

= 4,0 nr/szt.;

= 4,5 nr/szt.;

rok ubiegły: c₍₎ =

rok bieżący: c, =

1 200000 zł ~ 4000 nr

1012500 zł ~4050 nf^_

= 300 zł/nr; = 250 zł/m².

Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na odchylenie bezwzględne (metodą kolejnych podstawień):

O_t, = 900 x 40 x 300- 1000 x 4,0 x 300 = - 120000

O_n = 900 x 45 x 300 - 900 x 4,0 x 300 = +135 000

O_c = 900 x 45 x 250 - 900 x 4,5 x 300 = - 202 500

O_h = O_q + 0„ + O, = -120 000 + 135 000 - 202 500 = - 187 500.