87048 Obraz (1570)

268 Istota, cci i zakres analizy kosztów

Obliczenie zmian kosztów w czasie i w stosunku do planu:

a)    planowane koszty sprzedaży na 2001 r.:

26 558000 x 0,08 = 2 124640 zł;

b)    zmiana kosztów w stosunku do kosztów planowanych:

2 198 658-2 124640 = 74018 zł;

c)    wskaźnik wykonania planu kosztów:

(2 198 658 : 2 124 640) x 100 = 103,48%.

Porównanie kosztów sprzedaży z planem i w stosunku do 2000 r. przedstawia się następująco (ze względu na brak danych o kosztach reklamy w 2000 r., w 2001 i zaliczono te koszty do pozostałych kosztów):

Koszty sprzedaży	Odchylenia 2001-2000 (w zł)	Wskaźniki struktury (w %)		Odchylenie wskaźników struktury (w %)	Wskaźniki dynamiki 2001/2000 (w %)
		2000	2001
Koszty napraw gwarancyjnych	2300	9,61	9,02	-0,59	101,2
Zużycie opakowań	25024	6,12	6,82	0,70	120,0
Koszty transportu i spedycji	-85423	72,75	63,62	-9,13	94,2
Prowizje	-27336	8,48	6,63	- 1,85	84,2
Pozostałe koszty	243 853	3,04	13,91	10,87	492,7
Ogółem	158418	100,00	100,00	—	107,8

W 2001 r. nastąpił wzrost kosztów sprzedaży w stosunku do roku 2000 o 7,8 punktu procentowego. Wzrost ten został spowodowany wysokimi kosztami reklamy, przy jednoczesnym spadku kosztów prowizji. Wzrosły także koszty opakowań — wskazuje to na zmianę polityki marketingowej firmy. Zmniejszeniu uległy koszty transportu i spedycji (wskaźnik dynamiki tych kosztów względem roku poprzedniego — 94,2%). Znalazło to odbicie w zmianie struktury kosztów sprzedaży: udział kosztów transportu i spedycji zmniejszył się o 9,13 punktu procentowego, zmniejszeniu uległ także udział kosztów prowizji, wyraźnie zwiększył się udział pozostałych kosztów, do których zakwalifikowano — ze względu na porównywalność danych — koszty reklamy.

Udział kosztów sprzedaży w obrocie:

Rok 2000    Rok 2001

(2 040 240 : 25 598 600) x 100 =    (2 198 658 : 24 760 540) x 100 =

= 7,79%.    =8,88%.

Zwiększenie kosztów sprzedaży spowodowało wzrost udziału tych kosztów w obrocie o 1,09%.

8.3. Anali/a kos/tu jednostkowego

W rozliczeniach kosztowych następuje powiązanie kosztów poniesionych w przed-iębiorstwie z właściwymi ich nośnikami kalkulacyjnymi i ustalenie kosztu jednostkowego. Znajomość kosztu jednostkowego jest istotna z punktu widzenia rentowno-M i gospodarowania: koszt jednostkowy wyznacza wielkość zysku na jednym wyrobie i w konsekwencji ma wpływ na wynik finansowy.

Wysokość kosztu jednostkowego jest często podstawą ustalania cen; negocjacje w zakresie cen nie powinny doprowadzić do przyjęcia cen sprzedaży poniżej kosztu jednostkowego.

Celem analizy kosztu jednostkowego jest ustalenie jego zmian w stosunku do wielkości postulowanej, w stosunku do okresu ubiegłego oraz porównanie z przeciętnym kosztem jednostkowym danego produktu dla całej branży.

Porównania między różnymi przedsiębiorstwami są istotne ze względu na konkurencyjność produkcji przedsiębiorstw i konkurencyjność międzynarodową.

Dla świadomego i systematycznego oddziaływania na wysokość kosztów jednostkowych niezbędna jest ich bieżąca analiza, która powinna umożliwiać ich kształtowanie na wyznaczonym poziomie, a także ich obniżkę. Analiza kosztów obejmuje ocenę zmian tych kosztów i polega na obliczaniu odchyleń, wskaźników struktury oraz wskaźników dynamiki.

Przykład 8.5

W przedsiębiorstwie AWAR, należącym do grupy kapitałowej, wytwarza się pięć wyrobów. Ze względu na największy udział wyrobu A w strukturze produkcji oraz pojawiające się problemy ze sprzedażą tego wyrobu podjęto decyzję o międzyzakładowych porównaniach kosztu jednostkowego wyrobu A.

Dane o kosztach jednostkowych wyrobu A w wybranych przedsiębiorstwach grupy kapitałowej są zawarte w tablicy 8.4.

Tablica 8.4

Koszt jednostkowy wyrobu A w wybranych przedsiębiorstwach grupy kapitałowej

Wyszczególnienie	AWAR	ARKO	ARGA	ELRO
Produkcja wyrobu A (w szt.)	1420	1050	1500	1340
Koszt jednostkowy (w zł)	230	245	225	215
w tym:
1. Materiały bezpośrednie	109	116	103	105
2. Wynagrodzenia z narzutami	62	70	63	64
3. Pozostałe koszty bezpośrednie	15	18	14	14
4. Koszty wydziałowe	25	24	28	19
5. Koszty ogólnozakładowe	12	9	10	7
6. Koszty sprzedaży	7	8	7	6