29016 PICT2518

89

88

89

88

Mltuial morenowy tworzy pogóry moren czołowych, płaskie, faliste łub pagórkowate powierzchnie moreny dennej: z nagromadzenia osadów wód roztopowych powstały formy fhiwiogłacjalne, jak kemy czy sandry uTeszae w wyniku erozji wód rzeczno - lodowcowych (fluwiogłacjałnych) utworzone zostały pradolmy. rynnypolodowcowe, rłp. (ryc. 64).

I

Szybkość przebiegu procesów niszczących w górach i na wyżynach zniczy przede wszystkim od odporności skał budujących, pionowego zróżnicowania terenu przez siły wewnętrzne (górotwórcze i lądotwórczc) oraz warunków klimatycznych

Z wyżyn najsilniej rzeźbione są obszary pokryte grubą wsmwą lessów (gęsta sieć wąwozów i parowów) nieco inny charakter - płaskich, wypukłych wzniesień o silnie porozcinanych strefach przy krawędziowych mają tereny zbudowane ze skal węglanowych.

Szczególnie intensywne niszczenie zachodzi w górach o dużych deniwelacjach i spadkach Charakter rzeźby gór zależy w znacznej mierze od ich wieku. W odróżnieniu od starych, silnie zniszczonych gór o rzeźbie uwarunkowaną głównie odpornością skał (G. Świętokrzyskie) - młode góry fałdowe charakteryzują się większą śmiałością i różnorodnością form (Karpaty). Część starych gór fałdowych uległa w trzeciorzędzie podczas fazy alpąskięj - odmłodzeniu: spękaniu i wydżwigniędu, tworząc góry zrębowe (Sudety).

Ponadto najwyższe panie górskie uległy w plejstocenie przemodelowaniu przez lodowce górskie (Tatry, Karkonosze).

9.2. Charakterystyka wybranych form i typów rzeźby

Poniżej podano charakterystykę ważniejszych form lub ich zespołów występujących na terenie kraju (tab. 9). Stanowi ona komentarz pomocny w interpretacji studiowanych form na mapach szkolnych w skali 1 : 5 000 zawartych w „Atlasie kartowania form terenu Polski" [18].

Ryc. 64. Geneza form akumulacji lodoucoucj i rzeczno-lodoncoucj wg A. Strahlera.

Sytuacja: I - w czasiepostoju lądolodu.

2 - po stopnieniu lądolodu

Im dalej na południe tym formy polodowcowe są silniej zniszczone przez erozję i denudację. Świeże formy glacjalne występują na niżu w obrębie najmłodszego zlodowacenia (bałtyckiego), zniszczone - w strefie zlodowacenia środkowopolskiego, a zupełnie zatarte w zasięgu maksymalnego zlodowacenia - krakowskiego.

Obszary wyżynne i górskie na południu kraju modelowane głównie przez procesy fluwialne i denudacyjne - posiadają odmienny charakter rzeźby aniżeli tereny niżowe.