304 3

żliwe jest wyjęcie prądnicy. Twornik osadzony jest zwykle na stożku. Przy zdejmowaniu go konieczne jest posługiwanie się śrubą ściągającą, jak opisano w rozdziale poświęconym rozbiórce silnika.

W motocyklach Junak i M-72 prądnicę wyjmuje się w całości po odkręceniu opaski mocującej. Następnie zdemuje się blaszaną osłonę szczotek, co pozwala na obejrzenie ich stanu oraz komutatora. W celu wyjęcia twornika odkręca się długie śruby mocujące pokrywy prądnicy. Ostrożnie podważając śrubokrętem zdejmuje się najpierw pokrywę od strony szczotek, po uprzednim odłączeniu przewodów. Koło zębate napędowe zdejmuje się ściągaczem, po czym można zdjąć drugą pokrywę wraz z łożyskiem z wałka twornika.

W pierwszym rzędzie kontroluje się stan komutatora i szczotek. Poszczególne działki komutatora nie mogą wykazywać obwodowych rys ani śladów wypaleń i powinny być wzajemnie oddzielone rowkami, w głębi których znajdują się płytki izolujące z miki. Cały komutator nie może być zanieczyszczony smarem ani pyłem ze startych szczotek.

Gdy komutator w miejscu współpracy ze szczotkami ma jasny kolor świeżo zeszlifowanej miedzi świadczy to, że zastosowano zbyt twarde szczotki, które powodują przyspieszone ścieranie miedzianych działek komutatora. Jeśli natomiast miedziane działki komutatora są pokryte czarnym, błyszczącym węglowym nalotem, może to dowodzić zastosowania zbyt miękkich szczotek. Przy prawidłowym doborze twardości szczotek w miejscu ich współpracy, komutator powinien mieć ciemnobrunatne błyszczące zabarwienie.

Zanieczyszczony komutator należy oczyścić najpierw suchym pędzelkiem, wymiatając pył z rowków pomiędzy działkami, a następnie przetrzeć cały komutator starannie szmatką zwilżoną w nieetylizowanej benzynie. Nie należy bez potrzeby czyścić komutatora papierem ściernym, bowiem rysuje on powierzchnie działek i zdziera zeń cienką warstwę grafitu wtartego przez szczotki. Ta cienka warstwa mająca ciemnobrunatne zabarwienie zapewnia dobry kontakt szczotek z działkami komutatora i zmniejsza ścieralność zarówno szczotek, jak i komutatora.

Rys. 10.37. Polerowanie komutatora prądnicy papierem ściernym

Papierem ściernym można polerować komutator ze śladami nadpaleń lub niezbyt głębokich rys. Wtedy postępuje się w sposób pokazany na rysunku 10.37, pamiętając aby po zakończeniu czynności przedmuchać i umyć w benzynie komutator w celu usunięcia resztek pyłu ściernego. Do

Rys. 10.38. Rowki między działkami komutatora pogłębia się zeszlifowaną piłką do metalu

polerowania należy używać płótno lub papier ścierny o ziarnistości "00" lub "000".

Powierzchnię komutatora nie równo zużytą, z głębokimi wżerami lub rysami obwodowymi należy przetoczyć na tokarce. Po dokładnym wycentro-waniu zdejmuje się możliwie jak najmniejszą grubość wióra zapewniającą

304