32953 Maśliński5008

rżenia skóry. Rumień nie charakteryzuje się czasem utajenia i występuje w okresie działania tego promieniowania, szybko ustępując po zaprzestaniu naświetlania.

Dużo groźniejsze jest działanie promieniowania podczerwonego na narząd wzroku. Z uwagi na zdolność przenikania tego promieniowania przez tkanki oka powstają zmiany patologiczne w soczewce. Rogówka, która ma kontakt ze łzami i chłodnym powietrzem, nie podlega uszkodzeniu. Nagrzewa się także ciecz wodna komon przedniej, a temperatura może podnieść się o 0,5 C. Największe uszkodzenia powstają w soczewce. Zaćma (zwana dawniej zaćmą hutników) rozwija się w przedniej warstwie torebki soczewki i jest podobna do zaćmy wywołanej przez promieniowanie mikrofalowe. Promieniowanie długofalowe ma małą przenikliwość, dlatego jest pochłaniane przez spojówkę i rogówkę. Powstaje wówczas obrzęk nabłonka spojówki i rogówki, a nawet koagulacja nabłonka rogówki.

19. RYTMY BIOLOGICZNE CZŁOWIEKA

Krzysztof Kwarecki

Krystyna Zuźewicz

Ponad 100 różnych własności organizmu człowieka wykazuje zróżnicowanie swojego natężenia w ciągu doby. Rytmem biologicznym są nazywane zmiany parametrów biologicznych, które powtarzają się regularnie w czasie pod względem kształtu czy wielkości opisujących pojedynczy cykl i wyznaczonych obiektywnie, zgodnie z przyjętym modelem matematycznym. Nauka zajmująca się rytmami biologicznymi jest nazywana chronobiologią.

Z punktu widzenia medycyny obecnie można wyróżnić przynajmniej 3 dyscypliny, które uwzględniają czynnik czasu w swoich rozważaniach. Są to:

1)    chronofizjologia, która dokonuje opisu i analizy zmian w czynności organizmu zdrowego człowieka zależnie od stanu otaczającego środowiska zewnętrznego,

2)    chronopatologia - opisująca zmiany przebiegu cyklicznych zjawisk fizjologicznych u człowieka, towarzyszących konkretnym stanom chorobowym lub będących ich powodem (choroby alergiczne, cywilizacyjne, nowotworowe),

3)    chronofarmakologia (chronoterapia), która stwarza racjonalne przesłanki do stosowania terapii farmakologicznej; zgodnie z zasadami chronofarma-kologii dla wielu grup leków podawanie ich w równych dawkach w ciągu doby nie może być powszechnie akceptowane; w pewnych porach doby ta sama dawka leku będzie zbyt mała, aby wywołać skutek terapeutyczny, w innych zaś może zbliżać się do dawki toksycznej.

Zależnie od długości okresu - odstępu czasu między dwoma kolejnymi maksimami (lub innymi powtarzającymi się wartościami) funkcji sinusoidalnej, dopasowanej do wyznaczonych doświadczalnie wartości zjawiska biologicznego - wyróżnia się 3 kategorie rytmów biologicznych:

-    rytmy okołodobowe (zwane także cirkadialnymi od łac. circa - około, dies -doba), których okres trwa od 20 do 28 godzin,

-    rytmy ultradialne, o okresie krótszym niż 20 godzin,

-    rytmy infradialne, o okresie dłuższym niż 28 godzin.

Swego czasu popularne były „rytmy oparte na dacie urodzin" - w myśl teorii powstałej na początku XX stulecia z dniem urodzenia miała rozpoczynać się inicjacja rytmu intelektualnego i emocjonalnego oraz sprawności fizycznej o odpowiednio różnie trwających okresach - 23,26 i 33 doby. Wieloletni przewodniczący Towarzystwa Chronobiologii, prof. Franz Halberg. w tej sprawie twierdził: -Biorytmy wynikające z daty urodzin, dzięki którym można przewidzieć dobre i złe dni tylko na pod-stawie tej daty, okazały się dużym sukcesem komercyjnym. Propozycja istnienia tych rytmów biologicznych nie ma uzasadnień i dowodów naukowych znanych piszącym te słowa.. ”.