42061 PwTiR151

300 Rozdział 9

wiążący dla ubezpieczającego tylko w razie doręczenia go przed zawarciem umowy. Umowa ubezpieczenia może regulować prawa i obowiązki stron w sposób odbiegający od o.w.u. W takiej sytuacji ubezpieczyciel jest obowiązany w formie pisemnej przedstawić ubezpieczającemu przed zawarciem umowy różnice między postanowieniami umowy a o.w.u. Niedopełnienie tego obowiązku uniemożliwia ubezpieczycielowi powoływanie się na różnicę niekorzystną dla ubezpieczającego. Nie dotyczy to jednak umów ubezpieczenia zawieranych w drodze negocjacji. Ponadto ubezpieczyciel ma obowiązek udzielenia ubezpieczającemu, będącemu osobą fizyczną, informacji o prawie właściwym dla umowy, sposobie i trybie rozpatrywania skarg i zażaleń oraz o organie właściwym do ich rozpatrzenia. Tej treści ustalenie znajduje się obecnie w ustawie o działalności ubezpieczeniowej z 2003 r., a nie w kodeksie cywilnym.

Zawarcie umowy ubezpieczenia powinno być potwierdzone przez ubezpieczyciela dokumentem ubezpieczenia. Przy tym z zastrzeżeniem wyjątków ustawowo przewidzianych omawiana umowa jest uważana za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu takiego dokumentu. Jest to zatem umowa zawierana w formie pisemnej zastrzeżonej dla celów dowodowych.

W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na okres dłuższy niż sześć miesięcy ubezpieczający ma prawo odstąpienia od umowy w terminie 30 dni, a gdy jest przedsiębiorcą - w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy. Takie odstąpienie nie zwalnia ubezpieczającego z obowiązku zapłacenia składki za okres, w jakim ubezpieczyciel udzielał ochrony ubezpieczeniowej. Obecnie jest ograniczona możliwość wypowiedzenia przez ubezpieczyciela umowy ubezpieczenia zawartej na czas określony, gdyż może to nastąpić jedynie w przypadkach wskazanych ustawowo oraz z ważnych powodów określonych w umowie ubezpieczenia lub o.w.u. Chodzi tutaj o wyeliminowanie niedobrej praktyki stosowanej przez niektórych ubezpieczycieli, wypowiadających umowę po wystąpieniu szkody częściowej.

Zgodnie z ustaleniami kodeksowymi ubezpieczyciel ma obowiązek spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Dotychczas była to norma prawna o charakterze dyspozytywnym i strony mogły umówić się inaczej. Obecnie zaś jest to norma semiimperatywna, co umożliwia wprowadzanie do umowy ubezpieczenia lub o.w.u. postanowień korzystniejszych dla uprawnionego. Dotyczy to także ustawowego ustalenia, że gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, to świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni liczonych od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Zawsze jednak bezsporna część świadczenia powinna być spełniona nie później niż we wskazanym terminie 30 dni. Natomiast ustalony przez przepisy kodeksowe 3-letni termin przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia nie może być zmieniony w drodze umownej przez strony. Ta bowiem norma prawna ma oczywiście charakter imperatywny.

Omówione powyżej przepisy kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia nie znajdują zastosowania do ubezpieczeń morskich oraz do ubezpieczeń pośrednich czyli tzw. reasekuracji. Umowa ubezpieczenia morskiego jest odrębnie uregulowana w kodeksie morskim z 2001 r. Natomiast nie jest ustawowo uregulowana umowa reasekuracji zawierana między ubezpieczycielem, który zawarł umowę ubezpieczenia z ubezpieczającym, a reasekuratorem przejmującym wraz z odpowiednią częścią składki część ryzyka wystąpienia oznaczonego wypadku ubezpieczeniowego. Celem tego typu umowy jest rozłożenie ryzyka ubezpieczeniowego na dwóch lub więcej ubezpieczycieli.

Przedstawione zasady zawierania umowy ubezpieczenia i wykonywania zobowiązania powstałego z tej umowy znajdują w pełni zastosowanie do ubezpieczeń turystycznych. To zbiorcze pojęcie obejmuje rozmaite rodzaje ubezpieczeń, które mają bezpośredni lub choćby tylko pośredni związek z turystyką lub rekreacją. Obok takiego szerokiego znaczenia terminu „ubezpieczenia turystyczne” spotkać można też jego węższe rozumienie, ograniczone do ubezpieczeń osobowych związanych z podróżami oraz do niektórych ubezpieczeń majątkowych mających związek z turystą, jego podróżą i wypoczynkiem. W tym znaczeniu zamiennie bywa stosowany termin „ubezpieczenia podróżne”. Niekiedy bywają też używane określenia „ubezpieczenia urlopowe” czy „ubezpieczenia wakacyjne” ze względu na ich związki ze spędzaniem urlopu lub wakacji. Czasem zaś zamiast wymienionych określeń jest mowa o „turystycznych umowach ubezpieczenia”, obejmując nimi przede wszystkim umowy ubezpieczenia uregulowane lub choćby wspomniane w ustawie o usługach turystycznych, ale także ubezpieczenia zawierane dla ochrony przed ryzykami, na które narażeni są turyści.

Trudno jest dokonać wyraźnych podziałów ubezpieczeń turystycznych. Trzeba bowiem zastosować różne kryteria tych podziałów i nie są one klarowne ani jednoznaczne. Ze względu na znaczenie praktyczne dla imprez turystycznych organizowanych za granicą oraz uregulowanie w ustawie o usługach turystycznych należy wyróżnić w pierwszej kolejności:

•    ubezpieczenie NNW powstałych w czasie podróży zagranicznej;

•    ubezpieczenie KLZ.

Obowiązek zawarcia umów ubezpieczenia NNW i KLZ na rzecz osób uczestniczących w imprezach turystycznych za granicą ustawa o usługach turystycznych nakłada na organizatorów turystyki organizujących takie imprezy. Ubezpieczenie NNW jest ubezpieczeniem osobowym, obejmującym następstwa uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Natomiast ubezpieczenie KLZ jest ubezpieczeniem majątkowym, mającym na celu pokrycie kosztów świadczeń medycznych za granicą udzielonych