46124 pic 11 06 280341

umacza u jibwih irupnanm arzusn-iHni v* «nwi* ©> meiryiznii^lztYssnym. i w«; w-tunim. aa iKiirym -iiiwjujit s> nurzaniu. .ruinę v'.vanHi ago nrłirmn .iu. nrąohrrizy wucczi. muuscsu yrzemmoiy aaiumine wowiraine iraz '.;awiHfct pny-n»4v i tujHu fetniisłuirrem unienniiKe: irnwiime. -ś::Hie nunc "uk-w jnwrtua uw/in » '.winmi TrzHstrznnrrumi. «* vaa!»iu winał aa KiwiKanm v ni* limit iiriHiri ffs5wznv<di r. sHwimanyjB jrewwetKniH    uimnałtwc vcir traąicłł -oniazanyc ineam-

uiwtn» iiUTłJime. WypuwłHrtzj ie®Htawa tnmumkyacK u nworacit pT^Hstarayinycn aauwwamy lpiaami'¹

MuiłtiHWUiz uBratiil ~«ki£Oi szersg: v.ascrv':w:;. inarafaay-/r.iiiłuwLh, wina ^uraesCKałn iriiwianuwu i cu - 'wymiaciu elejl (nnHnńatąg wtrr/iŁumu Jin jisnysijnEuniu ąraiiscrainŁjgaą-ffamt: - ,eiim:r:itin:w: Lim udi irm. sumcaieiaii amii otwarcie ^tmisarsanz aau _;kj iunu«Himnxił ijąctz gogiugłbisE, u pooudto naBŚdiiwiriłHi v'hii : liwysntijpiwaiuiłi unmumii jjezescrafcu w 'inete u jJtraytsusnaona irrotCTnturgucń. m±fflunJEy<an.yeli zn.aimMiL.

3w*fldlfflntt zasnacna- w liTOiwiŁELyiii órugnułHiati- stwierdzenia iśijdku. jitdaufciŁ mapum:*. diuon sntriiąa as ladEowume zgodne 2 inrjrttaiiaiunEjrnmj rtflnHwntidir-WHTii^m iizy mim.rmiM-iieriiL opisowo-atm awraz z t^zęstym w •imwił»m-i,->ifr! curt;m;u;giuztLy<cihi roizroznia-muiena motywriywr <%maumii£mydii; Kjpuiiwwfc. uELi agMomadaiuali (Mnaiz atamyizsBjfttiii > ttypiawyiiiiii <rfTn^ coęuuam „JiediiMtscąjiiiiy nich i zmienijniaec fwoiwnaJjnta ’' (taciiMjtł trawatywnisoie większość zjawisk będących przedhnmftoceEŁ (oęwtaiŁ. ^>1^ (ś^nmaim-Liku. jptam.i; opisowych bywa, jak wiadomo. noiziniay by wspomnieć tailtąj cfoocby błyskawiczne zmiany kształtu dhunnaar w opisiadti z X księgi Pana Tadeusza. Zresztą z punktu widzenia semantyki deskrypcp problematyczne jest samo założenie, iż „wypowiedzi językowe komunikujące o tworach przestrzennych nazywamy opisami". Opowiadanie można również uznać za wypowiedź językową, która na swój sposób komunikuje o tworach przestrzennych - „przestrzenność” jest wszak cechą funkcjonowania zarówno przedmiotów, jak i ludzkich działań. Obiektem opisu, jako specyficznego komunikatu, są więc nie tyle „twory przestrzenne”, ile ich własności (własności i tak

^7,1 i I Markiewicz, Postać literacka, w: Prace wybrane, t. IV, op. cit., s. 147.

HH zresztą zawsze występują razem z przedmiotami) - atrybu-tywność wydaje się główną cechą opisu. Poza tym trudno zaliczyć określenia np. pory dnia, wrażeń smakowych, dźwiękowych czy zapachowych, często obecne w opisach, do tworów przestrzennych, choć w jakiś sposób łączą się one z przestrzenią - to znaczy nie tyleją wyznaczają, ile dopełniają i waloryzują.

Osobną uwagę w Wymiarach dzielą literackiego zwraca autor na całościowy i w znacznej mierze ponadtekstowy sposób istnienia postaci literackiej. Zgodnie z tym opisy traktowane są jako jedynie częściowe źródło informacji o występujących w utworze osobach - postać literacka bowiem:

(...) powstaje na podstawie tekstu, jest w nim zakorzeniona, ale dana jest w nim co najwyżej częściowo, o tyle, o ile cechy owe zostały wprost nazwane, co zresztą (...) może być mylące. W pozostałej części układ ten kształtuje się dopiero w odbiorczym procesie selekcji, scalania i streszczania poszczególnych rozproszonych zdań i ich zespołów, a dalej wnioskowania, domniemywania i nazywania, które to czynności nadają uzyskanej materii semantycznej formalną strukturę atrybutów postaci. (...) wyłonione w ten sposób cechy zostają scalone i powiązane w pewien układ relacyjny⁷¹.

Kategoria opisu literackiego podporządkowana została tutaj - przez nawiązanie do koncepcji przedmiotów przedstawionych Ingardena - kategorii postaci literackiej. Skoro postać jest określana czy kreowana w tekście zarówno poprzez swój wygląd, sposób mówienia i myślenia, jak i sposób działania, a więc praktycznie jest funkcją całego tekstu lub znacznych jego obszarów, a ponadto zależy od dokonanej przez odbiorcę konkretyzacji⁷², to opisy są tylko jedną z form podawczych, które tę postać charakteryzują (H. Markiewicz wskazuje między innymi na monolog wewnętrzny i strumień świadomości jako pośredni sposób charakterystyki). Toteż autor zajmuje się w rozprawie nie konstrukcją opisów, ale -jak sam pisze - „zawartością i strukturą postaci literackiej”

⁷2 Mem, Wymiary dzieła literackiego, s. 167. Sidem, s. 169.