48713 n1 (13)

155

17. Język myślenia systemowego: powiązania i pętle przykład w strukturze „szkodliwych lekarstw” dostrzegamy ciągle serie działań naprawczych zmierzających do usunięcia uporczywego problemu, lecz przynoszących jedynie krótkotrwałą poprawę?

Archetyp 1. Szkodliwe lekarstwa

Daniel Kim, Michael Goodman, Charlotte Roberts, Jennifer Kemeny

Daniel Kim wniósł wielki wkład w niniejszą książkę, zwłaszcza w partie dotyczące archetypów i laboratoriów uczenia się. Pozwolił nam zaadaptować i włączyć do książki wiele swych tekstów opublikowanych pierwotnie w „The Systems Thinker” (zob. s. 115) — biuletynie, którego jest założycielem i wydawcą. Dan Kim jest naukowcem w Center for Orga-nizational Learning przy MIT; jego rozprawa doktorska z roku 1993 była innowacyjnym studium fundamentalnych relacji pomiędzy myśleniem systemowym a innymi narzędziami zarządzania, takimi jak kompleksowe zarządzanie jakością, sporządzanie map procesów i projektowanie strategii.

Angielskie przysłowie mówi: „Koło, które piszczy, zostanie naoliwione”. Każdy człowiek i każda rzecz, które robią dużo hałasu, zwykle przykuwają naszą uwagę. Wyobraźmy sobie teraz kogoś, kto nie ma pojęcia o mechanice i słysząc, że ma szybko naoliwić koło, omyłkowo chwyta puszkę z wodą, by nią koło posmarować. Z ulgą stwierdza, że piszczenie ustało. Po krótkim jednak czasie odgłos powraca z większym jeszcze natężeniem, ponieważ łączne oddziaływanie sił

Schemat „szkodliwych lekarstw"

Korekta

Symptom

probiemu

powietrza i wody tylko przyśpiesza rdzewienie łożyska. Nasz bohater raz jeszcze bierze się do naprawiania sytuacji, sięgając ponownie po puszkę z wodą, gdyż to rozwiązanie już się przecież sprawdziło. Może w ten sposób pracowicie spędzić cały dzień, polewając wodą wszystkie możliwe koła.

W końcu niektóre koła przestaną piszczeć na zawsze — ponieważ zamiast być nasmarowane, całkowicie pokryją się rdzą.

Niezamierzone

konsekwencje

Załóżmy teraz, że naszym „piszczącym kołem” jest klient hałaśliwie domagający się produktu, którego dostawa jest już o dwa tygodnie opóźniona. Skąd mamy wiedzieć, czy nasza