50933 IMG96

LXXIV JII. GKNUZA „WICHROWYCH WZGÓRZ"

występuje prosta dziewczyna Jcannie Deans, bardzo do Nelly | podobna nie tylko z nazwiska, lecz również z charakteru i z udziału f w akcji, jeannie Deans — pracowita, dyskretna i zawsze uczyń- § na — jest powiernicą swej siostry Effic (bohaterki) i pośredniczy j w jej perypetiach miłosnych, podobnie jak Nelly Dean* oddana | sługa Katarzyny. Odpowiednik historii nie wyjaśnionego pocho* I dzenia Hcathcliffa można znaleźć w Guy Mannerihg Scotta I (1815), gdzie bohater Harry Bertram, jako dziecko porwany przez I Cyganów, po pewnym czasie, zmaltretowany i zagłodzony, dostaje i się pod opiekę zamożnego kupca; po czym wyjeżdża do Indii | (Nelly pocieszała Hcathcliffa, że jego ojciec był może „cesarzem i chińskim, a matka indyjską królewną”, rozdz. VII). Takich j drobnych i większych zbieżności jest wiele.

Mniej rzucające się w oczy, lecz również niezaprzeczone tą E w powieści Emiły Bronte motywy Szekspirowskie, widoczne E zwłaszcza w zestawieniu z Królem Learem i z Poskromieniem I złośnicy. Monolog nieprzytomnej Katarzyny w jej ostatniej 1 chorobie przypomina wizje oszalałego Leara z IV aktu —• uderzają I w nim echa rytmów Szekspirowskiej prozy, podobnie jak w ostał* 1 nich zwierzeniach Hcathcłiffa przed śmiercią, gdy wszystko, do I czego dążył i co osiągnął, idąc po trupach, nagle zaczyna się 1 oddalać i tracić sens. Poetyckie kadencje tych wyznań rozdz. i XXXIII ), ich związek z akcją, treść, nastrój i sens wyraźnie i przypominają ostatni, sławny monolog Makbeta (akt V, sc. 5)e"-j W różnych miejscach tekstu Wichrowych Wzgórz, jak zresztą w wielu utworach literatury angielskiej, zjawiają się aluzje do j Króla Leara, laką aluzję wyrażoną explicite znajdujemy w słowach Lockwooda, który jako człowiek wykształcony w sposób naturalny operuje porównaniami z literaturą. Gdy w Wichrowych Wzgórzach Lockwuod spotyka się z brutalnym zachowaniem gospodarzy, powiada: „Groziłem im nieokreśloną zemstą, ntio-talem się jak król Lear, język odmawiał mi posłuszeństwa" (rozdz. 11).

Funkcję ekspresywną w literaturze uzyskuje się również przez wykorzystanie imion w zasadzie pozbawionych znaczenia, lecz użytych kiedyś w utworach o szerokim zasięgu oddziaływania, które noszącym je bohaterom przypisują określone cechy charakteru; takie imię użyte w innym utworze może być sygnałem określającym bohatera niejako z góry. W ten sposób Emily Bronte wykorzystuje imiona z Króla Leara. Jak wykazuje Dry⁷, Edgar Linton z Wichrowych Wzgórz przypomina Edgara z Króla Leara, który z oddaniem opiekował się niewidomym ojcem, księciem Gloucester (akt IV, sc. 6); łagodny i dobry Edgar Linton w podobny sposób, cierpliwie i z poświęceniem opiekuje się kapryśną chorą żoną Katarzyną (rozdz. XIII). Postać Katarzyny z kolei w opowiadaniu Nelly przypomina w pewnych chwilach Kata-rzynę-złośnicę ze sztuki Szekspira, opisywaną przez Petrucchia w akcie II. Podobnie jak Szekspirowska Katarzyna kłócąca się z siostrą i obdzielająca ją szturchańcami, których nie szczędziła też swemu zalotnikowi (akt II, sc. 1), Katarzyna Eamshaw krzyczy na Nelly i szczypie ją, a potem daje po uchu Edgarowi (rozdz. VIII), Heathcliff znów „poskramia” Izabelę środkami podobnymi jak Petrucchio Katarzynę — głodzi ją i uniemożliwia spoczynek (rozdz. XIII).

Dominujący w epoce romantycznej wpływ Byrona w literaturze światowej, a zwłaszcza bohatera bajronicznego, odgrywał także wielką rolę w wykształceniu literackim i w życiu sióstr Bronte; bohater w stylu Byrona zdawał się ideałem mężczyzny; na takiego bohatera stylizował się Branwell (do czasu z poparciem sióstr), Charlotte Bronte udzieliła cech byronowskich panu Rochesterowi w Jane Eyre', Emily w Wichrowych Wzgórzach stworzyła typ bohatera bajronicznego tak śmiały, że zgorszył nie tylko wiktoriańskich czytelników, lecz nawet Charlotte, która

Ibidem, s. 30—31.