55587 Strona 5

elektromagnetycznego pochodzącego ze źródeł sztucznych. Poziom tej ekspozycji zależy od stopnia uprzemysłowienia danego regionu, koncentracji stacji nadawczych i liczby odbiorników, liczby lotnisk, portów morskich, rozwoju sieci energetycznej. Rozwój sieci energetycznej w Polsce wiąże się także z degradacją terenów leśnych, przez które bardzo często prowadzi się linie energetyczne w celu zmniejszenia kosztów inwestycyj nych. Wskutek takiego „taniego” rozwiązania została „poćwiartowana” piękna Puszcza Kozienicka.

Obecność pól elektromagnetycznych (o częstotliwości 50 Hz) ma także degenerujący wpływa na rośliny i zwierzęta. U roślin obserwuje się opóźniony wzrost i zmiany w budowie zewnętrznej, u zwierząt natomiast zaburzenia neurologiczne i w krążeniu, zakłócenia wzrostu, żywotności i płodności.

7.4. ZAGROŻENIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCIĄ W POLSCE

Każdy mieszkaniec Ziemi otrzymuje przeciętnie w ciągu roku dawkę 2,4 mSv związaną z naturalnym tłem promieniowania. Za bezpieczną dawkę roczną przyjmuje się 3 mSv*. Dawka śmiertelna dla człowieka wynosi LDfoo = 6 do 7 Sv^{1 2}.

Ludność Polski do 1986 r. otrzymywała od tła naturalnego równoważnik dawki promieniowania wynoszący średnio 2 mSv. Wybuchy jądrowe prowadzane przez mocarstwa atomowe w latach 1945-80 spowodowały wprowadzenie do biosfery wielkich ilości radioizotopów. Szczególne nasilenie eksperymentów atomowych miało miejsce w latach 1962-63, kiedy to w Polsce średnioroczne skażenie opadem całkowitym wynosiło ok. 40 kBq/m², a skażenie powietrza - 110 mBq/m³. Dalsze lata ujawniły, że oprócz wybuchów jądrowych równie groźne dla środowiska są awarie elektrowni jądrowych (lys. 2.44).

kBq/m²

Rys. 2.44. Całkowity opad substancji promieniotwórczych na terenie Polski w latach 1951-91 W wyniku awarii w Czarnobylu opad całkowity w 1986 r. był prawie 37 razy większy niż w roku poprzedzającym awarię, ale był też porównywalny z opadem całkowitym w 1961 r. i jednak prawie dwukrotnie mniejszy niż w latach 1962-63, czyli wówczas, gdy wszystkie ówczesne mocarstwa atomowe przeprowadzały próby nuklearne w atmosferze

Szczególnie groźna, także dla Polski, była katastrofa reaktora jądrowego w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 r. W wyniku wybuchu , w okresie od 26 kwietnia do 6 maja 1986 r., do środowiska zostały uwolnione jod-131

1    cez-137 oraz w niewielkich ilościach stront-90. Łącznie aktywność substancji promieniotwórczych uwolnionych w czasie awarii wynosiła

2    mld GBq’. Była to największa i najtragiczniejsza awaria reaktora jądrowego, która pochłonęła wiele ofiar. Skażenie powietrza w Polsce przed awarią wynosiło ok. 1 mBq/m⁴, natomiast po awarii - przeciętnie ok. 1000 mBq/m⁵. Skażenie gleby osiągnęło maksymalną wartość 100 kBq/m^{6 7}, a wód powierzchniowych ok. 10 Bq/dm⁴. Ocenia się, że 25% powierzchni Polski uległo skażeniu; największe skażenie dotknęło północno-wschodnie oraz częściowo południowe regiony kraju. Skutki tej awarii mają różnorodny charakter. Skażenie jodem ustąpiło szybko na skutek krótko-

189

1

   Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Komisji Ochrony Radiologicznej (ICRP) dawka od źródeł innych niż naturalne i medyczne dla osób nie pracujących z urządzeniami jądrowymi nie może przekroczyć 1 mSv na rok. Pozostałe wielkości i jednostki stosowane w ochronie radiologicznej znajdują się w Aneksie, tablica V.

2

   LDj^ (letalis dosis) - śmiertelna dawka promieniowania, która w ciągu 30 dni po

3

ekspozycji powoduje śmierć wszystkich napromieniowanych osobników (100%).

4

bardzo małą, dlatego używa się często jej wielokrotności: kilobekerel (1 kBq = 1000 Bq),

5

megabekerel (1 MBq = 10⁶ Bq) lub gigabekerel (lGBq = 10⁹ Bq).

6

1 b e k e r e 1 (Bq) to jednostka aktywności substancji promieniotwórczej odpowiadają

7

ca jednej przemianie (rozpadowi) promieniotwórczej w ciągu 1 sekundy. Bekerel jest jednostką