64389 Obraz9 (8)

mniej lub bardziej dramatycznie. Berne charakteryzuje różne rodzaje „gier”, jak gry życiowe, trwające całymi latami, gry małżeńskie, giy seksualne, gry towarzyskie, gry przestępcze, gry konstruktywne, gry terapeutyczne. We wszystkich tych grach podstawą jest system komunikowania się, uzależniony od jednej z trzech struktur osobowości, stanów ego: „dorosły”, „rodzic” i „dziecko”. Komunikaty wytwarzane przez stan „dorosły” zawierają treści uwzględniające wymagania rzeczywistości i zadania rzeczowe. Są najlepszym sposobem porozumiewania się wtedy, gdy chodzi o załatwienie, rozwiązanie jakiegoś problemu konkretnego. Komunikaty wytwarzane przez strukturę „rodzic” mają charakter powinnościowy, niosą znaczenia związane z obowiązkami i normami społecznymi. Nie zawsze liczą się z rzeczywistością, ich „pożywką” są postulaty obyczajowo-moralne, teksty pouczeń uzyskanych od swych rzeczywistych wychowawców. Struktura „dziecko” wytwarza komunikaty związane z życiem emocjonalnym, są spontanicznym wyrazem uczuć człowieka. Nie znaczy to, że są komunikatami infantylnymi. Berne zauważa, że „dziecko” jest pod wieloma względami najbardziej wartościową częścią osobowości i może wnosić w życie człowieka dokładnie to, co dziecko wnosi w życie rodziny. Analizując typy sytuacji komunikacyjnych, Berne wyróżnia tzw. transakcje komplementarne, charakteryzujące się płynnym, bezkonfliktowym przebiegiem komunikacji, i transakcje skrzyżowane, konfliktowe. W transakcjach komplementarnych bodziec i reakcja transakcyjna przebiegają zgodnie z oczekiwaniami, zaś w transakcjach konfliktowych bodziec i reakcja odbiegają od oczekiwań wzajemnych, są niezgodne.

„Gry” - „chwyty międzyludzkie” - są zachowaniami tkwiącymi głęboko w nieświadomych strukturach motywacyjnych, ich werbalizacja i poddanie świadomej kontroli wymaga dużego wglądu, czasem też psychoterapii. Ideą podstawową „chwytów międzyludzkich” jest produkowanie takich zachowań, które zmuszą otoczenie do zwrócenia uwagi na daną osobę. Na dłuższą metę mogą one wywoływać poważne trudności życiowe, są więc formą komunikowania się patologiczną. Komunikowanie zdrowe to takie formy zachowania, w których człowiek kieruje sobą w sposób autonomiczny, co oznacza dysponowanie trzema umiejętnościami:

-    umiejętnością autorefleksji

-    umiejętnością swobodnego wyboru wyrażania swych stanów wewnętrznych

-    umiejętnością intymności.

Doskonalenie własnych umiejętności komunikacyjnych owocuje poprawą kontaktów społecznych jednostki - sprzyja nawiązywaniu bliskich i serdecznych więzi z innymi ludźmi, skuteczności w rozwiązywaniu trudności i konfliktów w rodzinie, wśród znajomych czy miejscu pracy. Jednakże problem ten nabiera szczególnego znaczenia w odniesieniu do osób wykonujących zawody, w których sukces w znacznej mierze jest uzależniony od umiejętności nawiązywania pozytywnych kontaktów społecznych. Coraz częściej w ramach szkolenia zawodowego dla lekarzy, nauczycieli, psychologów, osób pełniących różne rodzaje służb społecznych organizowane są zajęcia mające na celu zwiększenie umiejętności komunikacyjnych (tzw. treningi interpersonalne), a ocena tych umiejętności stanowi ważne kryterium przydatności zawodowej.

6.4. ANIMACJA

Termin animacja pojawił się w literaturze francuskiej w lalach sześćdziesiątych. Jego słownikowe znaczenie jest co najmniej dwojakie:

ożywiać coś, dawać życie czemuś, wprawiać w ruch, nadawać żywotność

-    ożywiać kogoś, zachęcać, skłaniać do działania, pobudzać siły do działania.

Niektórzy badaęze, działacze i publicyści francuscy zajmujący się problematyka życia społeczno-kulturalnego w swoich wy-

2 51