66763 Zasady Wykładni Prawa L Morawski8

■ ■ ■ Zasady wykładni prawa ■ « •<

7. Zasada ignorantia iuris nocet i czas działania wykładni

W myśl zasady ignorantia iuris nocet, non exculpat nieznajomość prawa szkodzi, a zatem fakt, że strona nie zna treści przepisów prawnych nie stanowi zasadniczo okoliczności usprawiedliwiającej. Zgodnie z powszechnie przyjmowanym poglądem zasada ignorantia iuris nocet odnosi się również do znajomości prawidłowej wykładni przepisów prawnych. Strona nie może się zatem zasadniczo usprawiedliwiać tym, iż nie znała prawidłowej interpretacji przepisów prawnych. Taki pogląd wyraża na przykład TK w uchwale z 7 marca 1995 r. (W 9/94, OTK 1995/1/20): „Funkcjonowanie prawa, zwłaszcza w demokratycznym państwie prawnym, opiera się na założeniu, że wszyscy adresaci obowiązującej normy prawnej - a więc zarówno podmioty obowiązane do jej przestrzegania, jak i organy powołane do jej stosowania - znają jej właściwą treść (tzw. fikcja powszechnej znajomości prawa) i że nikt nie może uchylić się od ujemnych skutków naruszenia tej normy na tej podstawie, że normy tej nie znał lub rozumiał ją opacznie (ignorantia iuris nocet)".

Zasada ignorantia iuris nocet we współczesnym prawie nie jest jednak interpretowana rygorystycznie i dość powszechnie się przyjmuje, że w pewnych okolicznościach nieznajomość prawa lub jego interpretacji może zostać uznana za usprawiedliwioną. Takie też stanowisko zajmuje TK w wyżej cytowanym orzeczeniu: „Tak jak nie może być generalnego przyzwolenia na dowolność w interpretowaniu ustaw, tak samo nie można generalnie wykluczyć pewnego «marginesu usprawiedliwienia» rozbieżności interpretacyjnych ze względu na szczególne okoliczności. Skoro wątpliwości interpretacyjne zdarzają się często w funkcjonowaniu prawa - zwłaszcza prawa poddawanego licznym zmianom i obfitującego w szczegółowe regulacje ustawowe - i w związku z tym występują rozbieżności interpretacyjne nawet między autorytetami prawniczymi, to niemożliwe do spełnienia byłoby wymaganie, aby wszyscy w jednakowy sposób rozstrzygali wszystkie wątpliwości interpretacyjne”. Podobne stanowisko zajmuje doktryna prawnicza. Jak wywodzi W. Jakimowicz w prawie administracyjnym zgodnie z art. 9 k.p.a. „organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiąz-