76446 Zdjęcie1542 (2)

-wościach Jednostek w nim występujących oraz aor-ganizowony & rozwijający slą na tej tylko podała* wie — bez wzglądu na to, że postacie te pomyślane były Jako typy społeczne. Bez wzglądu na to. Jak -często postacie takie mogą występować w ś wiecie rzeczywistym, wewnętrzne znaczenie każdej z nieb zasadza się na podstawowej odrębności od innych, z którymi los ją zatknął, a akcent jej tycim i rozwoju nie został położony na to, w czym przypomina innych, ale na to. co jest absolutną idiosynkrazją. Mamy tutaj do czynienia z całkowitym przeclwień-stwem ideału wolne] i równej osobowości — Fleta-te. podsumowując tendencje myślową wieku XVIII, tak określił człon przeciwny: „Istota racjonalna musi z konieczności być jednostką, ale nie tą czy tamtą konkretną jednostką”. W wyraźnej opozycji do tak pojmowanego ideału Friedrich Schlegel ujął nowy indywidualizm w formule: „To właśnie indywidualność Jest pierwotna i wieczna w człowieku, w oso-bowości chodzi o coś mniej walnego".

Ta forma indywidualizmu znalazła swego filozoficznego rzecznika w osobie Schleiei michera. Zadanie moralne według niego polega na tym, ±e każda Jednostka winna reprezentować ludzkość w odrębny sposób. Oczywiście, każda jednostka stanowi syntezę sil kształtujących wszechświat. Ale z tego wspólnego wszystkim materiału każdy tworzy całkowicie unikalną konfigurację. Osiąganie tej nieporównywalnoi-ci. wypełnianie przestrzeni rezerwowanej wyłącznie dla tej jednej jednostki — oto moralny obowiązek indywiduum. Każdy powinien realizować swój ideał, swój prototyp. Dzięki Schlciermachcrowł wielka społeczno-historyczna idea, iż nie tylko równość ludzi, ale także ich zróżnicowanie stanowią cele moralne, staje się osią światopoglądu.

Ten indywidualizm nazwać można jakościowym, w odróżnieniu od numerycznego indywidualizmu XVIII w. albo też indywidualizmem niepowtarzalności iEinziglceit) w przeciwieństwie do indywidualizmu pojedynczośd (żinzelftcit). Romantyzm był prawdopodobnie najdogodniejszym kanałem, dzięki któremu

_|tn nowy indywidualizm dotarł do 6 wiadomość i XIX w. Goethe stworzył podwaliny artystyczne. Schleiermacher metafizyczne — romantyzm dorzucił podstawy uczuciowe i przeżyciowe. Siadami Herdera romantycy pierwsi pogrążyli sią ponownie w konkretności i * szczegółach rzeczywistości historycznej. W tym sensie Novalis chce, by Jego „pojedynczy duch** przekształcił sią na mnogość duchów obcych. Ale przede wszystkim romantyk doświadcza, wsłuchując sią w swój rytm wewnętrzny, nieporów-nywalności, specjalnych r os rezed i ostrych kontrastów czynników i motywów — tych samych kontrastów, jakie ta forma indywidualizmu upatruje miądzy składnikami społeczeństwa. Psychika romantyka odnajduje sią w nieskończonym ciągu przeciwieństw. W chwili, gdy przeciwieństwo takie jest postrzegane, każde wydaje sią absolutne, całkowite i osobne: w następnym momencie przezwycięża Je inne, a różnica miądzy nimi, natura każdego, _ dopiero wówczas staje sią w pełni widoczna. „Ten, kto trzyma sią wytrwale Jednego — mówi Schlegel — Jest tylko racjonalną ostrygą’*. 2yde romantyka jest przekładem tej synchronicznej opozycji na jązyk sceny społecznej, na której każda Jednostka odnajduje sens życia swego w różnicy. Jaka Ją dzieli od innych, w osobistej niepowtarzalności swej natury i działań, w proteańskiej sukcesji przeciwstawnych nastrojów i celów, przekonań i uczuć.

Te wielkie formy współczesnej kultury nieustannie starają sią opanować niezliczone wewnętrzne i zewnętrzne dziedziny, wystąpując w niezliczonych odmianach. Jedną z takich sił jest dążenie do autonomicznej osobowości noszącej wszechświat w sobie: jej izolacja jest rekompensowana dzięki temu, że jednostka taka czuje sią tożsama z wszystkimi pozostałymi w swej najgłębszej naturze. Druga siła to dążenie do tego. by stanowić byt nieporównywalny i różny, co zostaje zrekompensowane dzięki temu, te jednostka może wymieniać z innymi pewne dobra, które sama tylko posiada i dzięki tej wymianie wplatać sią na mocy interakcji części organicznych

231