80445 str 016 017 (2)

patriotyzmu. Z jego imieniem wiąże się ostatnie wielkie zwycięstwo oręża polskiego.

5. Przypadł mu w udziale zaszczyt pokonania w otwartej bitwie wodza dotąd nie pokonanego, który słusznie uchodził za najwybitniejszego w całej Europie. Nie tylko to sprawiło, że nasz wybór padł także na tego hetmana. Zapisał on na swoim koncie szereg znakomitych zwycięstw i był inicjatorem unowocześnienia armii.

6. Podobno geniusz wojskowy, któremu tylko brak odpowiednich warunków przeszkodził w rozwinięciu skrzydeł. Sztabowiec, twórca wielu śmiałych planów operacyjnych, sam odniósł w polu jedno zwycięstwo, które zalicza się do najświetniejszych w dziejach oręża polskiego.

7. Mistrz „wojny szarpanej”. Jego nazwisko znalazło się w naszym hymnie narodowym. Wprawdzie baj-

ką jest, że „rzucił się przez morze”, ale istotnie położył duże zasługi „dla ojczyzny ratowania”.

8. Jeszcze jeden monarcha w tej grupie zagadek. Dopiero w ostatnich latach stwierdzono definitywnie, że był naczelnym wodzem w bitwie, która należy do największych sukcesów oręża polskiego. Potem oblegał stolicę nie istniejącego dziś państwa.

9. W pełni zasłużył na opinię wybitnego wodza, ale znany jest bardziej jako wzór lojalności. Nie był regalistą, ale stanął przeciwko wrogom króla, wśród których znajdowali się jego polityczni przyjaciele. Chociaż należał do przeciwników wschodniej awantury, poszedł najdalej na wschód. Ostrzegał przed stosowaniem kroków zaczepnych, a zginął w zaczepnej wyprawie.

10. Był pierwszym hetmanem, który buławę dzierżył z urzędu dożywotnio. I o dziwo! Ten prawnik, mówca, polityk, działacz kultury okazał się wybitnym wodzem. Można też nazwać go „twórcą” trzech królów, przypuszczalnie sam chciał być czwartym.

17

2 500 zagadek o dawnym wojsku