87736 skanuj0004

44. WSZYSTKO DOBRE, CO SIĘ DOBRZE KOŃCZY, STARY TEATR. SCENA ZBIOROWA    '

Dziady

193

łeczności.f Są one na tyle zindywidualizowane i tak różny jest i,ch~s±osunek. do ..zdarzeń, .status .społeczny,..bagaż doświadczeń, tak różne osobowości, że bezustannie rodzą się' między nimi Jconflikty) powstają napięcia. Wystarczy, żeby Jałowa zetknęła się z Ciężarną, żeby Wójtowa odganiała Dziewki od mis z obiatami, żeby obok Młodzieńców pojawiła się Dziewka i już dzieje się bardzo wiele.] Ale też

wszystko—to, . co_jsię.....dzieje. .wewnątrz gromady, azieję^się

w świecie historycznym. Innym od sakralnej rzeczywistości obrzędu/.

I ^Przestrzeń obrzędu układa się w koncentrycznejjrgg] — zjaw^widzów, obrzędowników — skupione wokół odpra wiającego gusła na ofiarnym stole Guślarza.⁸ Posiada swoje centrum i kierunek.^Przestrzeń historyczna.raz po raz ją rozbij#. Współistnieją razem w Części II Dziadów, przenikają sięJ,,ciągle.~wzajemnie jrię przezwyciężają) Chwilami obrzęd-jednoczy gromadę, zespala ją i wiąże wspólną wiarą i wspólnym rytmem działań. Chwilami rozpada się. Wówczas do głosu dochodzą indywidualności wieśniaków, ich wzajemne relacje.    _

(Dwoistość rzeczywistości II_Częśęi„Dziadów umożliwia! niejako włączenie w nią Części IV . dramatu.] Raz jeszcze, \ tym razem na. dłużej, bardziej zdecydowanie zostaje rozbita przestrzeń obrzędu.) Ale zdarzenia mają miejsce w jego tle i-Gustaw na,końcu IV Części raz jeszcze przywoła obrzęd Dziadów) Wraz z pojawieniem się widma-Pustelnika —Gustawa także przestrzeń historyczna ulega gwałtowniejszemu rozbiciu.) Wieśniacy są . obecni w czasie trwania IV Części)— siedzą za stołem ofiarnym, modlą się, jedzą, śpią, czasem któryś z nich wychodzi. Niewiele, lub nic^ł zgoła, nie rozumieją z..tego, co się na ich oczach dzieje. Tym samym wyostrza się obraz społecznych sprzeczności i konfliktów.

^Gustaw pojawia sie na obrzędzie, kiedy nadchodzi czas „przypomnieć ojców dzieje”, jako milczące widmo/ Staje na stole ofiarnym, na miejscu Guślarza) W szarej, zgrzebnej siermiędze jemu podobny) .Przejmie potem — jako Gu^ staw i_ jako Konrad — jego funkcję wieszczbiarza i przewodnika gromady, narodu] I równocześnie podobny jes innym zjawom, które wcześniej, z pogranicza ziemi i nieba przybyły na obrzęd) Jak onę/cierpi, jak one pozostawi gromadzie moralną przestróg^

jwidmo milczy, wpatrzone w stojącą przy ołtarzu kobietę w żałobie — Pasterkę. Pasterka podnosi oczy, uśmie-13 Konrad Swłnnrski