FizykaII27801

272

wschodniej stronie jego występuje, od konjunkcyi zaś aż do najbliższej opozycyi tak samo tylko chwile, w których on na zachodniej stronie planety w cieniu jego znika. Obserwując tedy chwilę zanurzenia księżyca l w cieniu Jowisza ze stanowiska ziemi w pewnem miejscu jej drogi ®, można przepowiedzieć, że z kolei 10^tc, 100^ne... zaćmienie po upływie 10X42 godz. 28 min. 35 sek.; 100 X 42 godz. 28 min. 35 sek.,... nastąpi, kiedy ziemia w a, c____swojej drogi znajdować się będzie. Lecz doświad

czenie uczy najprzód, że czas obiegu onego księżyca, obliczony z dwóch następnych zaćmień jego w miejscach bliskich « i /( , t. j. niedaleko opozycyi i konjunkcyi Jowisza, nie wiele się różni od rzeczywistego czasu obiegu tego satelity; tudzież, że on w kwadrze c okazuje się większym, a w kwadrze o mniejszym, niż w konjunkcyi lub opozycyi, gdzie ziemia ma taki bieg, iż tylko powoli od Jowisza się oddala, lub do niego się zbliża, podczas gdy w miejscu c oddalanie, a w miejscu o przybliżanie się jej do niego’ prawie w linii prostej tak jest znaczne, iż drogi odbytćj w odstępie czasu, pomiędzy dwoma najbliższemi zaćmieniami upływającego, w porównaniu z chyżością światła pominąć już nie można; nareszcie, że zaćmienia zapowiedziane rachunkiem, podczas biegu ziemi od a do k względem pierwszego, obserwowanego blisko stanowiska a, coraz później przypadają, a spóźnienie to w miejscu k, gdzie ziemia o całą średnicę swej rocznej drogi od Jowisza jest oddalona, 16 minut i 26 sekund wynosi.

Światło przebiega więc średnią odległość ziemi od słońca, t. j-drogę 19,990,044 mil w 8 minutach i 13 sekundach. W przypuszczeniu tedy, że ono ma bieg jednostajny, t. j. w równych czasach

s 19990044

równe drogi przebiega, chyżość jego c — — ~ —”...---

4C145 mil geogr. czyli 298000 kilometrów wynosi. Takie przypuszczenie potwierdza ta okoliczność, że w drugiej połowie roku, gdzie z przybliżeniem ziemi do Jowisza odstępy czasu pomiędzy dwoma zaćmieniami księżyca jego ciągle pomniejszać się muszą, obliczony początek zaćmienia zupełnie się zgadza z obserwowanym, jeśli się tę chyżość światła należycie uwzględni. Ona jest blisko 900000 razy większa od prędkości głosu, a kula działowa potrzebowałaby około 17 lat do przebycia dro-