IMG11 (3)

Mm mmc polega na wyznaczeniu zbioN koiKSw ?m|w, i^j»_t .

Wwanego tekstu i/iloii! will, etyli \akicfto. w k»6r>m Inuk jest tuntsiiiowama (ni pizyklad roiittlMlt ety kroju czcionki). Dokunwnty teksi"

"o: takich maków n\ogą ku* ro/jwnawalnc pocz komputery j uradzem'*¹* \\\ Nsltiwą knowania znaków tekstu otwartego przez wielo lat byl _IUll^tyfX wbjucy Wy dli dużych i małych liter alfabetu łacińskiego, cyfry _lri^ A^fUy 'tankowe oraz inne znaki specjalne, w sumie po/wiiljjec nu komputerowi    u Jl*

manipulacje i wyszukiwanie tekstu Standatd len pozwalał na ^pozn^^w* -tekstu cyfrowego prze/ procesory komputerowe, tworzenie ich przy po_n, ' oj}*, wyświetlanie n;\ ekranie i brukowanie bet względu na to, gilzie i przez \JSSk utworzony Siedmiobitowy kod ASCII pozwala na utworzenie jedynie |Vf^M O* a więc zakodowanie takiej właśnie liczby znaków co jest wystarc^ _dS,3l większości tekstów w alfabecie łacińskim. Jednak dla zakodowania znaków! alfabetu polskiego należało zubożyć ten kod o część maków, &. I» litery. W dodatku każdy producent wybierał inne kody do zamiany, _{Co s} Jl"¹¹¹N@ wstanie dziesiątków standardów ASCII z polskimi znakami diakryty_cinymi Sl₀ J problem stosowania rożnych alfabetów jednocześnie. Nie rozwiązało g₀ 4    C

drenie uw. rozszerzonego, ośmiobitowego kodu ASCII, pozwalającego zapij kow Wybór niewłaściwego zestawu maków powodował wyświetlanie różni! ^ J maków specjalnych zamiast potrzebnych znaków narodowych.    Ł

blemu jest l6-bitowv schemat kodowania maków zwany Unicode, od 1993 r r3° h iący jako standard ISO’, w którym można zakodować ponad % tys. znaków, p\ Unicode rozpoczęły się z inicjatywy wydawców, potrzebujących do celów«J^ic« i tekstów spójnego, międzynarodowego standardu kodowania znaków. Później njiHj stal on także przez przemysł elektroniczny^Standard wciąż jest rozwijany, ^ J Zn. nowe maki dla coraz bardziej egzotycznych alfabetów, chociaż część gŁ, Je ^ martwych i używanych przez niewielkie społeczności jest pomijana [AnderjS Unicode obsługiwany jest przez najważniejsze języki programowania, takie jak A i Java, a także najpopularniejsze przeglądarki internetowe, istnieją również zasady j. ,¹

wania dla HTML i XMl.    ... .,..... .

Unicode jest uniwersalny, co oznacza, że każdy dokument o określonym w

a* inoit być    *> Ba "fBK *• ** g

■HUto W to lito « mbm d..taytycinym _w ,a_kimi

|| JZm i«i i*»    ¹⁰1133 |f v 5

efektu wizualnego pen, Bainbndge 2003, s. 13»

Ł znaków w Unicode może jest nieco skomplikowane, jednak ma duże *

■ aijimifikacii zasobów rozproszonych w GBC lich interpretacji. Każdy ciąg ^ kówmoże być zadeklarowany jako szereg 16-bitowych liczb całkowitych i wykorzy_S(J I

‘hClfffet": "**]

IH Ł swjffb M W «»#“ Mjstw'    W*

zostały odpowiednio rozwiązane.

’ ASCII - American Standard Codę for Information Inlcrchangc.

' ISO IEC 10646:2003 Information icchnology - Unncrsal Mulliplc-Ociel Codcd Characicr Ser.

‘ l'TF - UCS Transformalion Fonnal, gdzie UCS oznacza Unicode Chr idcr Set. format kodowania, do In

rego znali Unicode q transformowane.

padku bruku nm/liwuśn kodowania /iwków dla języków mc reprr/cniowi-W' |_n,|dnrduwe) klawiaturze lozwiij/iiniciii jest (rantliienicja, od dawna iOnowim jiyi'1’^11,1 j._flC|, Polega ona dii pr/yd/iclemu /mikom alfabetu niebiańskiego Inijc/ęk/ej ■ • -yjf josyi.ski, bułgarski iuhjęzyki blisko-1 dalrkowKhodme japońiki, arabski, cIiihIJ. L_orelii'wki. perski, hebrajski i jidysz zwanych w skrócie JAC KPIIV") znaków cljr ' łacińskiego, Jest ona niezbędna w przypadku, gdy sprzęl komputerowy nie oh-

2.2. Formaty danych

formaty danych pozwalają na reprezentację obiektów cyfrowych. W zależności od ro-j_zajn obiektu mogą one umożliwiać tworzenie dokumentów tekstowych lub multimediów pisów grafiki, dźwięku lub obrazów ruchomych) oraz innych typów obiektów (arkuszy kalkulacyjnych, oprogramowania), a także połączeń tych obiektów w jednym dokumencie (obiekcie złożonym). Problem formatów danych, choć bardzo ważny i technicznego nuiiktu widzenia, z perspektywy użytkownika jest mało dostrzegalny Użytkownik żąda udostępnienia potrzebnych mu treści, bez względu na to, w jakim są formacie. To twórca łych treści i ich dostawca powinni zadbać o to, aby sposób prezentacji treści by! najbardziej odpowiedni do ich zastosowań. Oznacza to także, że formaty powinny być tak implementowane, aby użytkownik nie doświadczał żadnych trudności związanych z ich powaniem.

Format jest podstawową cechą każdego zasobu cyfrowego, decydującą o możliwości jego efektywnego wykorzystania. Bez ściśle określonego formatu zasób cyfrowy jest jedynie zestawem nieodróżnialnych bitów. Informacja zawarta w zasobie w postaci bitów może być poprawnie zinterpretowana i przedstawiona w formie czytelnej dla człowieka wyłącznic pod warunkiem, że znany jest format zasobu. O ile więc można sobie wyobrazić archiwizację obiektów cyfrowych bez zwracania uwagi na format, jako zbioru bitów, to znaczenie tych bitów (a więc dostęp do kodowanych treści), może zostać zachowane wyłącznie pod warunkiem dbałości o obsługę formatu (Abrams 2007. s. 7), Formaty danych określają więc strukturę fizyczną obiektu cyfrowego, która jest wynikiem przetworzenia informacji zawartych w tym obiekcie na dane w układzie bitowym, w odróżnieniu od struktury logicznej obiektów, którą zajmę się w następnym rozdziale.

Formaty używane w środowisku tak rozproszonym i zmiennym, jak globalna biblioteka cyfrowa, muszą umożliwiać wykorzystanie obiektów cyfrowych także w przyszłości, w związku z czym stosować należy formaty, co do których istnieje prawdopodobieństwo możliwie długiego funkcjonowania. Do określenia takich formatów mogą być przydatne następujące kryteria:

•    Kryterium otwartości: formaty opisane w ogólnie dostępnych specyfikacjach nie są kodowane, funkcjonują na zasadzie licencjonowania GPL⁵ lub podobnej.

•    Kryterium przenoszalności: format nie powinien być związany z określonym sprzętem lub oprogramowaniem.

•    Kryteria jakościowe: format dobrej jakości powinien umożliwić oszczędności pamięci, w miarę możności zastępować inne formaty, być odporny na drobne uszkodzenia, ale jednocześnie prosty, szeroko stosowany, bezstratny. Ważna jest również możliwość tworzenia metadanych osadzonych (zob. p. 2.8), co uniezależnia od zasobów zewnętrznych i pozwala na tworzenie zasobów „samoopisujących się" [Clausen 2004. s. 11-12].

' GNll General Public Liccncc,

67