KSIĄŻKA (39)

Model L. Krzyżanowskiego uważam za jeden z bantaq ^łrf1u~ >cych modeli organizacji zaprezentowany w hteraturae pc^2B3u W miarę wyczerpującego przeglądu modeli organizacji dokonał Marcin ftdtfci w książce Podstauy teorii organizacji i jorsodzama. Oprócz zaprezentowanych modeli można tam również znaleźć ujęcie O. Katan i R.L. Kahna oraz model organizacji H. Minntaf¹¹¹-

3. Sprawność organizacji i wytyczne sprawnego działania

Dla oceny kootrofa działań indywidualnych, jak też działań całych cemmaacji można wykorzystać kryteria kontroli działań sformułowane na gruncie prakseologii. ft>dst¹wuwymLPO«t¹gana Cf^k⁴^ sprawnego działania §§: skuteczność, korzystno^ i ckonotnkzność. POsta-d innych sprawności, jak: proSDta^c^smść. ^okh^n^ć, udatność. ni^wodność, spoiegliwość człowieka mają znaczenie dodatkowe.

.Skutecznym nazwiemy takie działanie, które prowadzi do skutku

do. skutku zamierzonego, .czyli do cełt^

W przeciwieństwie do celu. skutek działania oznacza rzeczywiście osiągnięty stan rzeczy. Różna może być zatem zgodność skutku latania z jego celem Oprócz działań skutecznych. bvwqja tcź wyrgłanifl tw skuteczne których wykonanie nie przybliża działającego do celu, który sobie postawił. Działania mogą bysLltanież-przecin-dpytTne Są to dyiałanta, które nie tylko nie przybliżają do określonego ceta. złe nawet od niego oddalają- Z działaniami praeciwskutecz-nymi mamy do czynienia najczęściej wówczas, gdy doszło do błędów na etapie podejmowania decyzji.

Oceniając dyjałani^ z punktu widzenia skuteczności nie bierze się pod uwagę kosztów tych działać. Uwzględnia się jedynie skutki przewidywane. Na przykład, gdy za pomocą jedwabnej apaszki wypastujemy buty, to liczy się skutek - wypastowane buty. nawet, jeśli w ten sposób zniszczymy elegancką chustę. Z punktu widzenia oceny drinlania było ooo skuteczne. Działaniem nieskutecznym będzie

podpisani* ważnego zagranicznego kontraktu handlowego z firmą, w sytuacji, jeśli chcemy (nwuanaa naszym bfkĄ. aby kontrahent zaprosił nas do «sojq firmy, a on tego nie uczynił

Druga podstawowa postacią tpt—w> dttrkno teot ekoao-micg n o ść^ Miarą ekonomlcsnośa iest stosunek wyniku uzvteczr go do kosztu działania, przy czym podkreślić należy, k chodzi tu o pojecie odmienne od używanego w ekonomii. W prakseologa bowiem uwzględnia ac koszty zarówno materialne, jak i moralne. Wynik użyteczny oznacza wszystkie oceniane przez działającego skutki działania, zarówno przewidywane, jak i me przewidywane. Koszt natomiast oznacza wszystkie negatywnie oceniane, przewidywane i nie~ przewidywane skutki działania³⁰.

Jeśli oznaczymy W - wynik użyteczny. K - koszty, to mamy następujące sytuacje:

ł. W/K > 1 - działanie jest ekonomiczne.

2.    W/K ■ 1 — działanie jest obojętne z punktu widzenia cfconomicz-

. naści

3.    W/K < I - działanie jest nieekonomiczne.

Może więc zdarzyć się sytuacja, że działanie bardzo skuteczne będzie zarazem bardzo nieekonomiczne, podobnie jak w przypadku apaszki i butów. Może być również tak. że działanie całkiem nieskuteczne okaże sic bardzo ekonomiczne, podobnie jak w przypadku zaproszenia do firmy i podpisania ważnego kontraktu handlowego

Trzecia podstawową postacią sprawności jest korzystność. Korzystność to różnica pomiędzy wynikiem użytecznym i łffliaill

^riałama

Jeśli znów symbolem W - oznaczymy wynik użyteczny, a symbolem K - koszty działania. to otrzymamy następujące sytuacje:

_1. W > K - działanie korzystne.

2. _ W - K - działanie obojętne z punktu widzenia koriystności.

3.    W < K - dpałanirraekorzystne.

Istnieje kilka wariantów powiązań pomiędzy skutecznością a ko- _ JMBBKiĆL.

_L Działanie skutecrne, ale niekorzystne spowodo-

wak> niezamierzone skutki oceniane negatywnie, których wartość łącznie z zamierzonymi i zrealizowanymi elementami kosztu przekroczyła 100% wartości osiągniętego wyniku użytecznego.

1%

1

'¹ u. Bieliki, ftłrftfnm Marti orpanśtagi i zarajdeonaa. Wuum 2002. o. 43 i 44 mm s 46 i a

2

T. KotsrttołŁ. TMm o 4obrrj mbocw . i 104. Wrifpri studnia zmmd iwy-

3

tycznych organizacji i zanudzania znaleźć można w. O. Gruszczyńska-Malec, Zasady orga¹

4

ntzocji i zarządzania. W-. MMuy znrBoeŁeanas prmśmębiormumm. a I: Pojcaa. fimkefe. maMfc am6j pod red. H. Irnliln. Kawwrr IMS.

"W* Kiesun. jw. s 20

“ ^T“»4e. v 19 i 20.