P1190734

13

18

W którą znaccna część Europy wstąpiło w po o zą tka oh ® tyaląoiaoia p.n. e. , nl« prsynlotim we wczoanym okreaie zbyt wio-v OfólltyB obrasta kultury ówczoanych ipoloozońa tw. Ni o no-•Mpliy wóuohj burdtitj istotno prsaaluny w dziedzinie gospodarki owy trybu tycio lodnoioi• 1sr6vno gospodarka rolnicza, Jak i hodowlo ■uiaraąt, osy to prowmduona no skalf pastorską , osy no przydomowy w powiązaniu s opraną slosai _v ukształtowały alf w olodstaj spocą konto* aia, kio ulogly ono v poonątkooh nowoJ opoki wyrodnym aalanou. Doty— osy to zarówno asstowu roślin oprawnych, Jak to* i toohniki oprawy słoni. Podobni o nio widać wy rodnio Josy eh salon w Ilości gatunków hodowanych swiorsąt /bydło rogata, Świnio, owco i kosy/* Nawet wipksss roapowaiacłmiania alf wykorsyatanio konia no taranie hiropy nastąpiło nieco woseśnioJ, Joasoso «a schyłku alodesej opoki kamienia, na drodsa kontaktów Indów stopowych s osladłyal kul turoni rolniczymi, Znaccaia prsyosyuiła alf do tego szeroka penetracja ludów kultury noranl Ir i s smarowe J.

Podobnie w dslodslnlo s ser egu podstawowych technik kontynuowano w epoce brąsn osiągnięcia uzyskane w olągu ułodssej opoki kamienia*

¥ produkcji oprani ki ludy opoki brązu nie wpro wada Iły szczególnie Istotnych udoskonal od. ¥ dalssym olągu powszechną była technika lepienia naosyd. Utycia krą tka gumcarekl e go zaczęło się dopiera upowszechniać we wesosnaj epoce tolasa, na dradso kontaktów zo świstań satycznym. Podobała w dslodslnlo obróbki włókna 1 w tkaotwia nls widaś wyrodnych zmian technicznych, V otyciu był w dalszym olągu pionowy warsztat tkacki , a przędzę uzyskiwano sa ponooą wrzeciona obciążonego glinianym prmęóliklan. Długo w głąb opoki brązu, a na niaktóryoh terenach at do wosoanoj opoki tolasa, obrabiano kam lad 1 wykonywano narzędzia kamienna /zwłaszcza toporki/ 1 krzemienne w tan san sposób Jak w młodszej epooe kamienia, stosując toohniki typowo dla schyłku tej opoki.

¥ epooe brąsn nastąpiło wprawdzie upowszechnianie się utyola metali, swlasmeza brązu. Wprowadzenie nowych, doskonalszych narzędzi metalowych przyniosło w mtokoło szereg nader Istotnych zmian w niektórych ds loda lnach wytwórczości. Następowało to Jednak w olągu stosunkowo długiego osasu, a proces tan rozpoczął się Jeezos# w obrębie młodszej opoki kamienia. Niemal wszędzie przejście z opoki kamienia do opoki brązu następowało aa drodsa powolnych zmian, która nas ta wały w sposób nierównomierny. Y tej sytuacji data 2000 lub 1800 p.n.s. przyjmowana za datę graniczną pomiędzy epoką kamienia a opoką brązu dla znacznej osęóol Europy Jest w zasadzie zupełni# sztuczna. Kultury w typie neolitycznym prsotywmły alę długo w głąb opoki brązu. Roz-

prsostrseaianla się znajomości nowego metalu - brązu, następowało wzdłut bardziej uosęe sezony eh oz laków hfzunlluuyjnyph, Powodowało to powstanie no ono sróanloowansj mozaiki kulturowej w początkach opoki brąsn. Dopiero w młodszy oh okresach, gdy znajomość brązu stałe elf bardziej powszechna, nastąpiły snaosne ujednolicaniu kulturowo w po-watnej osęśoi Europy.

Ne skutek togo, Ss produkcja wyrobów brązowych ograniczone była możliwościami surowcowymi, a złota rud metali, zwłaszcza miedzi i cyny, rozmieszczono były nierównomiernie, w spoos brązu nastąpił bardzo powatny wzrost wymiany, a takto rozwój dalekoslptnsgo handlu.

V rojona oh występowania dostępny oh podówczas zlóS rud ustali powita* wały ośrodki produkcyjna. V ośrodkach ty oh podejmowano eksploatację zlśt, wstępny wytop metalu, a takto Jago dalszą obróbkę. Produkoja poszczególny oh ośrodków snaoonls przekraczała potrzeby lokalne 1 wyroby metalowo na drodao wymiany przedostawały się na tereny pozbawione ziół rud metali. Y obrębie poszczególnych ośrodków produkcyjny eh wykonywano i zdobiono wyroby smtalowe wedle prawideł określonego stylu, który następnie rozprzestrzeniał się poza granice ośrodka neole-rzyetego, przyjmował się wśród rótnyoh ludów 1 stawał elę ■modnym¹¹ na rozległych terytoriach. V ciąga epoki brązu 1 wczesnej epoki Zeissa moteiny zaobserwować tworzenie eię i zanik kolejnych ośrodków, które nadawały ton snaosneJ osęśoi Europy. Pierwszym z niob w środkowej Europie był ośrodek unietyoki, albo tmletycko-straoblńskl, który ze swą rozwiniętą metalurgią dominował w znacznej osęśoi Europy we wczesnym okrasi# epoki brązu. Po Jogo ze łamania alę, as pierwsza miejsce wysunął się ośrodek węgiersko-#lsdmlogrodskl, który przewata! w środkowej i młodszej spoos brązu ws wschodniej połaci środkowej Europy,

Po nim zdecydowanie na pierwszy plan w Europie wysunął się ośrodek halsstaoki, pod wpływam którego rozszerzał się we wczesnej epooe te-atyl halsztacki • V łonie ośrodka halsztackiego _t w jogo swobodniej prowincji, wytworzył alę następni# styl lateński, rozprzestrzeniony P« oałej niemal Europie przez Celtów w okresie ich rozkwitu polityce-nego i gospodarczego. Po załamaniu potęgi celtyckiej prasa młode państwo rzymskie Europa została poddana oddziaływaniom wpływów rzymskich. Dominacja poszczególnych ośrodków produkcyjnych, które dyktowały swój etyl Europie, często szła w parze z dominacją polityosaą lodów, w obrębie których znajdowały się owe ośrodki produkoyjne.

Dzięki pewszeohnemu zapotrzebowanie na wyroby brązowe nastąpił w epooe brązu znaozny rozwój wzuj etany oh kontaktów handlowych pozlędzy po szczególnymi lodami zamieszkującymi Europę. Rozwój kontaktów przyniósł w tfeioit snaosne ujednolloenle kulturowe 1 doprowadził do te-