22 23 (13)

22 Przedsiębiorstwo w biznesie międzynarodowym — zagadnienia wstępne

22 Przedsiębiorstwo w biznesie międzynarodowym — zagadnienia wstępne

tynku

ki

aktywności krajowej firmy na rynki zagraniczne. W literaturze panuje duża ność w kwestii tego, że mimo wielu oczywistych podobieństw działalność na wewnętrznym (krajowym) różni się jednak istotnie od działalności na

zagranicznych. Shenkar i Luo (2004, s. 10-11) różnice między biznesem krajtw i biznesem międzynarodowym zaliczają do dwóch grup:

•    zróżnicowanie i dynamika środowiska biznesowego,

•    różnice o charakterze operacyjnym.

Większe zróżnicowanie i większa dynamika środowiska w biznesie między, narodowym sprawiają, że działalność międzynarodowa jest obciążona większym ryzykiem. Biznes międzynarodowy jest też bardziej skomplikowany i wymaga specyficznych kompetencji z operacyjnego i zarządczego punktu widzenia.

Z kolei Bali i McCułloch (1990, s. 13-18) wyprowadzają odmienność biznesu międzynarodowego w stosunku do biznesu wewnątrzkrajowego z faktu, że występują różnice między szeroko rozumianymi środowiskami, w których są prowadzone oba rodzaje biznesu. W wypadku biznesu krajowego jest wymagana i w zasadzie wystarczająca znajomość środowiska krajowego. Gdy firma angażuje się w biznes międzynarodowy, musi znać środowisko krajowe, środowisko zagraniczne (w kraju/krajach, w których prowadzi działalność) oraz środowisko międzynarodowe.

Czinkota, Tivoli i Ronkainen (1989, s. 18-19) podkreślają, że menedżer działający w biznesie międzynarodowym jest poddany oddziaływaniu szerokiego, odmiennego, w pewnym sensie nowego zestawu czynników makroekonomicznych, różnych ograniczeń, a często także konfliktów wynikających z różnych systemów prawnych, uwarunkowań kulturowych i społecznych.

Tablica I

Charakterystyka biznesu krajowego i biznesu międzynarodowego

Biznes krajowy	Biznes międzynarodowy
•    Stabilność •    Jednorodność •    Pewność (mniejsze ryzyko)	•    Zmienność •    Różnorodność •    Ryzyko (większe ryzyko)

Źródło: Gorynia (1986).

Podsumowując uwagi dotyczące specyficznego charakteru biznesu międzynarodowego, zasadne wydaje się przyjęcie (w pewnym stopniu uproszcione), iż w biznesie krajowym i w biznesie międzynarodowym mamy do czynienia z układem przedstawionym w tablicy 1.

Zagadnienie ekspansji zagranicznej a teorie przedsiębiorstwa²

W tym podrozdziale chcemy wykazać, że zagadnienia internacjonalizacji i globalizacji działalności przedsiębiorstw, czyli innymi słowy zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw, nie są podstawowym przedmiotem zainteresowania w ramach współczesnych teorii przedsiębiorstwa.

W ortodoksji neoklasycznej środowiskiem działania przedsiębiorstwa jest konkurencja doskonała, w której zakłada się atomizację rynku po stronie popytu I podaży, homogeniczność i standaryzację produktów wytwarzanych przez daną branżę, zerowe koszty tworzenia i likwidacji przedsiębiorstw, maksymalizację zysku jako jedyny motyw postępowania przedsiębiorców oraz maksymalizację użyteczności jako motyw działania konsumentów, brak ingerencji władz w działalność gospodarczą, doskonałą podzielność i mobilność czynników produkcji, produktów oraz symetrię i bezpłatny dostęp do informacji (Kamiński, 1980, s. 96-98). Założenia te znacznie odbiegają od rzeczywistości gospodarczej i pomijają specyfikę działania przedsiębiorstw w otoczeniu międzynarodowym. Nawet jeśli procesy globalizacyjne przyczyniają się do zmniejszania zakłóceń w funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego w skali międzynarodowej, to rzeczywistość gospodarcza ciągle pozostaje daleka od założeń konkurencji doskonałej. Na przykład przyjęcie normatywnego znaczenia stwierdzenia o maksymalizacji zysku nakłada wysokie wymagania na przedsiębiorców, niemożliwe do spełnienia nawet przy wsparciu najnowocześniejszych systemów zarządzania informacją. Postulat maksymalizacji zysku pociąga bowiem za sobą konieczność przyjęcia hipotezy pełnej racjonalności producenta, co oznacza, że decydent jest w stanie rozważyć wszystkie możliwości, posiada wszystkie informacje pozwalające ocenić konsekwencje wyboru wszystkich możliwości, przy czym koszt pozyskania tych informacji jest zerowy. Poza tym decydent potrafi uporządkować te możliwości według określonego kryterium i uporządkowanie to jest spójne (Koenig, 1993, s. 13-19). Równie wysokie wymagania należałoby stawiać konsumentom, przy założeniu, że jedynym motywem ich działania jest maksymalizacja użyteczności. Podobnie w przypadku założeń dotyczących doskonałej podzielności i mobilności czynników produkcji i produktów oraz symetrii i bezpłatnego dostępu do informacji³.

’ W niniejszym podrozdziale wykorzystano fragment artykułu autorstwa M. Goiyni i R. Ow-czarzaka 12004).

I Możpa wskazać współczesne międzynarodowe rynki finansowe, zwłaszcza tynki eurowałutowe, lub egfokapitałowe, jako przykłady zbliżenia się do koncepcji konkurencji doskonałej ze względu na znaczna atomizację rynku po stronie popytu i podaży, standaryzację instrumentów będących w obrocie, powstrzymywanie się władz gospodarczych od ingerowania w funkcjonowanie tych rynków oraz bardzo wysoka mobilność kapitałów- jednak nawet funkcjonowanie na tych rynkach jest obciążone koniecznością ponoszenia kosztów na utrzymanie instytucji obsługujących rynek oraz asymetria i kosztami pozyskiwania wartościowej informacji.