227

III - Możliwości zastosowania i efektywność różnych form terapii służących... 227

wania się i dajmy możliwość wyboru. Często bywa tak, że najwygodniejsze jest łączenie kilku sposobów - zaakceptujmy to. Powinniśmy jedynie zadbać, by wszyscy mający kontakt z naszym podopiecznym rozumieli choćby najbardziej podstawowe symbole, bo tylko w ten sposób stwarza się okazję do komunikowania się.

Chcąc oceniać, czy sposób porozumiewania się, jaki wybraliśmy dla konkretnego dziecka (lub został wybrany przez nie), jest rzeczywiście dla niego najbardziej optymalny, bierzemy pod uwagę:

►    tempo przyswajania sobie przez nie nowych symboli,

►    częstość (częstotliwość) ich używania,

►    sygnalizowanie chęci do poznawania nowych.

Dla osoby niemówiącej możliwość bezsłownego komunikowania się daje szanse nawiązywania kontaktów społecznych, a przez to zmniejsza poczucie izolacji wynikające z faktu, że „nikt nie chce zrozumieć, o co mi chodzi”. Zaznaczyć też należy, że nauka niewerbalnego porozumiewania się nie przeszkadza w rozwoju mowy. Często bywa tak, że niepełnosprawne dziecko podczas pokazywania symboli zaczyna wokali-zować, mogą też pojawić się pojedyncze, proste słowa. Wzbogaca to oczywiście system komunikacji dziecka.

To, co najważniejsze w kontakcie z osobą niemówiącą, to danie jej szansy komunikowania się! Nie decydujmy, co ona chce i czego potrzebuje, ale stwórzmy jej możliwość przekazania w dostępny dla niej sposób, jakie są jej oczekiwania.

Bibliografia

Brearley G. (1999) - Psychoterapia dzieci niepełnosprawnych ruchowo; Warszawa: WSiP.

Grycman M. (2001) - Porozumiewam się, choć nie mówię - prezentacja osiągnięć rozwojowych uczestników AAC; Materiały III Regionalnej Konferencji Krajów Europy Środkowej i Wschodniej: Wspomagające sposoby porozumiewania się, Kwidzyn.

Grycman M„ Kaniecka K., Szczawiński P. (2002) - Wspomagające sposoby porozumiewania się - PCS; Warszawa: Stowarzyszenie „Mówić bez słów”.

Hjelmąuist E., Strómqvist S. (1983) - Sprakets Psykologi. Sprak och tankande i social samspel. (Psychlogy oflanguage - Language and thought in sociał interation); Stock-holm: AWE/Gebers.

Loska M. (1998) - Niewerbalne metody porozumiewania się; w: E. Mazanek (pod red.), Dziecko niepełnosprawne ruchowo, część 3 - Wychowanie i nauczanie; Warszawa: WSiP.

Martinsen H. Tetzchner S. (2002) - Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się; Warszawa: Stowarzyszenie „Mówić bez słów”.

Porozumiewanie się - Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym (1995), Warszawa.

Warrick A. (1999) - Porozumiewanie się bez słów; Warszawa: Stowarzyszenie „Mówić bez słów”.