24 25

Zapisywanie wymowy wadliwej wymaga stosowania dodatkowych znaków.

Seplenienie boczne lub międzyzębowe proponujemy oznaczać strzałką, umieszczoną nad literą i zwróconą w kierunku wychodzenia powietrza:

31Z 5 — wymowa boczna, prawostronna spółgłosek s z c 3

mi- ”    ”    ”    ”

^M    ”    ” śići

spółgosek s z c 3

śićś

spółgłosek s z c 3

Sźćś

spółgłosek s z c 3

sag

Hći *

szcs — wymowa boczna lewostronna

.X

s z c 3 —

szc3—wymowa boczna obustronna SZC5 —

sztt- ”

5 i c 3 — wymowa międzyzębowa t t t t

s z c 3 —

V 1' u 1*

szc 3 —

ś z ć 3 — wymowa przyzębowa    spółgłosek s z c 3

s z ć 3 — wymowa apikalno-zębowa    spółgłosek s z c 3

lub ś f ć $

r — wymowa    międzyzębowa spółgłoski    r

r —    ”    boczna, prawostronna spółgłoski    r

r—    ”    języczkowa (uwularna) spółgłoski    r

R — wibracje tylnojęzykowo-miękkopodniebienne

I

Mowa i jej mechanizmy

Mowa jest dźwiękowym porozumiewaniem się ludzi¹. W celu porozumiewania się ludzie posługują się językiem, który jest systemem wyrazów i reguł gramatycznych. Mowa jest procesem jednolitym, ale zależnie od aspektu badań można w nim wyodrębnić czynności nadawania mowy i czynności odbioru mowy oraz wytwór mówienia i rozumienia, czyli tekst.

Nadawanie mowy i odbiór mowy zależne są od czynności:

1)    mózgu, z których najważniejsze są zjawiska powstające w strukturach korowych, ale ważne są także zjawiska zachodzące w układzie pozapiramidowym i drogach nerwowych;

2)    narządów mownych (oddechowych, fonacyjnych i ar-tykulacyjnych), kierowanych przez struktury korowe i zależnych także od działania nerwów obwodowych oraz od budowy anatomicznej wymienionych narządów;

3)    narządu słuchu i od jego właściwości, warunkujących słyszenie i rozumienie mowy innych osób, a także kontrolę mowy własnej (w percepcji mowy bierze udział w pewnym stopniu także narząd wzroku, umożliwiający odczytywanie mowy z ruchów ust).

Nadawanie mowy polega na wytwarzaniu określonych

25

1

Istniejące alfabety, jak graficzny, palcowy czy inne, są tylko transpozycją systemu fonicznego języka na system graficzny lub palcowy.