25

58

Źródła i zakres informocj,

ich konsekwencją stanie, strukturze (według płci i wieku) i rozmieszczeniu tery. tonalnym ludności. Dwie cechy danych ewidencyjnych — ciągłość i aktualność-i powodują, że oparta na ewidencji sprawozdawczość odgrywa ważną rolę w BJćjf. sach międzyspisowych. Dane ewidencyjne łącznie ze spisowymi stanowią podstawę oceny zarówno obecnych, jak i przyszłych stanów liczebnych i struktur ludności.

'Podstawowe fakty demograficzne rejestruje się w księgach stanu cywilnego (akty małżeństw, urodzeń i zgonów) oraz w książkach meldunkowych, do których wpisuje się dane o zameldowaniach (wymeldowaniach) na pobyt stały lub czasowy. Oba rodzaje ewidencji prowadzone są w celach pozastatystycznych. W pierwszym przypadku rejestracja stanowi prawną podstawę do udokumentowania stanu cy. wilnego obywatela, w drugim zaś określa, dla potrzeb administracyjno-porządko-wychi charakter i miejsce jego pobytu. Wymienione podstawowe cele bieżąco rejestracji faktów demograficznych powodują, że możliwości wtórnego wyko-rzystania tych danych w dochodzeniu statystycznym są ograniczone w porównaniu z możliwościami wykorzystania danych uzyskiwanych w spisach powszechnych. W celu zwiększenia zakresu informacji uzyskiwanych przy ewidencji podstawowych faktów demograficznych wprowadza się niekiedy pytania uzupełniające, stawiane w chwili wpisywania danych. Aby ocenić kompletność i prawidłowość rejestracji oraz uzyskać dokładny obraz stanu liczebnego i struktury ludności według określonych cech sporządza się wyczerpujące zestawienia aktualnego stanu, nazywane badaniami jednorazowymi.

Rejestracja małżeństw, urodzeń i zgonów stanowi źródło danych sprawozdawczości o ruchu naturalnym ludności.

Przed 1939 r. akta stanu cywilnego w Polsce sporządzały organizacje wyznaniowe, a jedynie na terenach dawnego zaboru pruskiego obowiązywała rejestracja świecka. Taki stan rzeczy był poważnym utrudnieniem dla sprawozdawczości statystycznej, ponieważ przy centralnym zestawianiu danych w GUS korzystano każdorazowo z informacji kilkunastu różnych organizacji wyznaniowych.

Po wojnie jednolite na terenie całego kraju świeckie prawo o aktach stanu cywilnego zostało wprowadzone dekretem z dnia 25IX 1945 r., z mocą obowiązującą od dnia 1 I 1946 r. W dniu 8 VI 1955 r. nastąpiła nowelizacja dekretu. Miała ona charakter czysto formalny i została podyktowana koniecznością dostosowania organizacji i zakresu działania urzędów stanu cywilnego do zasad ustawy z 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej oraz do zmian w podziale terytorialnym kraju dokonanych w 1954 r.

Na mocy ustawy z 28 V 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa (gmina, województwo) zniesiono dotychczas obowiązujący podział trójstopniowy (gmina, powiat, województwo). W miejsce dotychczasowych 22 powołano 49 województw.

Najważniejsze, z punktu widzenia statystyki, przepisy prawa o aktach stanu cywilnego głoszą, że:

1. Małżeństwo należy zawrzeć w urzędzie stanu cywilnego znajdującym