269 (11)

Teoretyczną zasadę działania przyrządu wraz z rozwiązanym przykładem przedstawia rys. 14.10.

Czas operacji przy określaniu wysokości i azymutu jest dość krótki, wynosi bowiem 1—2 min.

Dokładność określenia wysokości zależy od obliczanej wysokości. I tak do wysokości 60* błędy średnie obliczenia wysokości nic przekraczają 1Dla wysokości od 60^: do 70° błąd wzrasta do _2V

Dokładność określenia azymutu również zależy od obliczanej wysokości. Do wysokości 80' błędy średnie obliczenia azymutu są mniejsze od ±0,5°.

Należy nadmienić, że 7. czasem zużywają się części mechaniczne przyrządu, po-wouując powstawanie większych błędów w obliczeniach.

—    14.2.2. Maszyny liczące

%

Obecnie do kalkulacji nawigacyjnych stosuje się wiele arytmometrów i urządzeń cyfrowych zasilanych elckuycznie, jak np. WK-3, KSM-2, WMA-2.

Na statkach radzieckich stosuje się powszechnie automatyczne maszyny obliczeniowe ^%typu Wilnius. Wega i Sigma-132 (JM-2).

Omówimy pokrótce jedną z nowszych maszyn liczących, mianowicie Sigmę-132. Maszyna ta nu następujące dane techniczne: Wymiary podstawowe 450 x 450 mm, wysokość 250 mm. Zasilanie napięciem 127 V lub 228 V o częstotliwości 50 kHz. Przypuszczalne wahania napięcia ok. 10°'. Pobór mocy 35 W. Całkowity ciężar ok 25 kg.

Sigma-132 pozwala wykonywać automatyczne działania arytmetyczne i algebraiczne Można za jej pomocą obliczać pierwiastki kwadratowe, liczbę ;r, zamieniać radiany i miarę czasową na stopnic i odwrotnie. Można też obliczać funkcje trygonometryczne sin v, cos .y i arctg.r z dużą dokładnością, np. aictg.Y z dokładnością do 0,013' Wybieranie liczb odbywa się klawiszami. Operacje dodawania i odejmowania uzyskuje się w zakresie liczb 16-cyfrowych. wartości sin* i cos.y dla kątów od 0 do W — w zakresie liczb 12-cyfrowych, a dla pozostałych kątów w zakresie liczb 10-cyfrowycJi. Istnieje możliwość zachowania liczby w pamięci maszyny. Czas wykonania mnożenia i dzielenia wynosi ok. 0,3 s.

W celu wyliczenia azymutu należy wykonać 32 operacje, a w celu wyliczenia wysokości zliczonej — 29 operacji. Wynik obliczeń uzyskuje się z dokładnością do sekund łukowych. Czas operacji trwa 3 min łącznie z określeniem z/iaków azymutu. Maszyna może pracować w temperaturze od * 5 C do 4 30 C przy wilgotności względnej 98% (Denisów i współp. [4]).

14.2.3. Elektroniczne maszyny cyfrowe

Coraz więcej statków jest wyposażonych w elektroniczne nawigacyjne maszyny cyfrowe, tj. komputery specjalistyczne, w skrócie zwane EN MC. Można je używać

269