283 (10)

Odpowiedni układ azymutu w stosunku do kąta dro$ nad dnem pozwala wnioskować o tendencji znosu statku. Przy azymutach zgodnych lub przed witych do kąta drogi otrzymuje się dane dotyczące aktualnej prędkości nad dnem. Sytuację taką przedstawiono na rys. 15.6. Obserwacja ciał niebieskich w azymutach prostopadłych do kąta drogi nad dnem umożliwia określenie tendencji znosu na burty, czyli w lewo lub w prawo od kursu. Można również na tej podstawie określić w przybliżeniu poprawkę <rys. 15.7).

Podjęcie decyzji co do zmiany kursu może ułatwić dobór odpowiedniego azymutu obserwowanego ciała. Taką sytuację przedstawia rys. 15.8. Kierunek linii pozycyjnej jest zgodny z kierunkiem następnej zmiany kursu. Ciało

Rys. 15.8. Podjęcie decyzji zmiany kursu na podstawie Pojedynczej linii pozycyjnej

niebieskie zaobserwowano odpowiednio wcześnie w momencie 7\. Następnie przesunięto linię pozycyjną do punktu zwrotu w momencie T₂ w celu podejścia do punktu przeznaczenia P.

15.2. OKREŚLANIE POZYCJI JEDNOCZESNEJ Z DWÓCH CIAŁ NIEBIESKICH

Przecięcie się dwóch izolinii w pobliżu pozycji zliczonej P_g wyznacza pozycję obserwowaną. Wszystkie czynności nawigatora sprowadzają się do znalezienia najbardziej prawdopodobnych współrzędnych geograficznych pozycji obserwowanej P_a

(?..*.) (rys. 15.9).

Określenie pozycji z dwóch ciał niebieskich można porównać do pozycji terc* stryczncj z dwóch odległości d_x i d₂. Zasadnicza różnica polega na tym, żc rzuty ciał niebieskich <7, i G₂ znajdują się poza zasięgiem mapy. a odległości zenitalne i, i z₂ są dość znaczne. W takim wypadku krzywizny są małe i wykreśla się odcinki styczne, czyli astronomiczne linie pozycyjne. Na rys. 15.10 przedstawiono pozycję jednoczesną z dwóch ciał niebieskich, która powstała z przecięcia się kół pozycyjnych na powierzchni Ziemi.

Do określania pozycji z dwóch ciał niebieskich podczas dnia wykorzystuje się Słońce i Księżyc lub Słońce i planety. W momentach zmierzchów i świtów wyko-

283