32ss

* 22. Waza kreteńska z dekoracją roślinną

Sztuka kreteńska jest nam znana zarówno z architektury jak i malarstwa ściennego. Zachowały się również liczne fajansowe figurki przedstawiające kapłanki z wężami i piękne naczynia ceramiczne ozdobione malowanymi motywami roślinnymi zaczerpniętymi z fauny morskiej.

^A 23. Złota maska z grobów w Mykenach

Kultura kreteńska upadła ok. 1400 r. p.n.e. na skutek najazdu Achajów. W tym właśnie czasie Achajowie zaczęli tworzyć własną sztukę będącą połączeniem ich rodzimych pierwiastków z lekką i pełną fantazji sztuką Krety.

Achajowie byli ludem wojowników, a nie handlarzy jak Kreteńczycy. Budowali twierdze z olbrzymich głazów, a sztuka ich jest surowa i pełna prostoty. Zamek królewski w obrębie murów twierdzy w niczym nie przypominał lekkiej i pełnej światła architektury Krety. Główną jego część stanowił megaron, opisany w utworach Homera. Za przykład świetnie zachowanego megaronu może służyć megaron twierdzy w Ty-rynsie. Jest to budynek na planie prostokąta z otwartym przedsionkiem, utworzonym przez wysunięte silnie ku przodowi ściany boczne. Wewnątrz znajdowało się jedno pomieszczenie z paleniskiem umieszczonym pośrodku miedzy czterema kolumnami wspierającymi dach z otworem do odprowadzania dymu. Jedynym otworem świetlnym były drzwi. Ściany pałaców ozdabiano freskami bardzo podobnymi do kreteńskich. Podziemne groby w kształcie szybów odkryte na dziedzińcu twierdzy mykeńskiej dostarczyły znalezisk w postaci wyrobów rzemiosła artystycznego, zwłaszcza broni z brązu inkrustowanej złotem i srebrem, biżuterii, złotych pucharów i masek ze złotej blachy wykonanych w technice trybowania - nakładano je na twarze zmarłych.

W pobliżu twierdzy w Mykenach znajduje się siedem kopulastych grobów, tzw. tolosów. Są dziś puste i nie wiadomo, jakie kryły tajemnice. Zastosowano w nich kopuły o konstrukcji znanej na Bliskim Wschodzie (Persja) i stosowanej, choć rzadko, w Egipcie. Kopulaste zwieńczenie krągłej sali grobowca uzyskano dzięki koncentrycznemu układowi coraz to mniejszych pierścieni z kamieni nakładanych piętrowo. Jest to tzw. kopuła fałszywa. Podobnie uzyskiwano sklepienia o przekroju łuku ostrego, stosowane w korytarzach twierdzy w Tyrynsie. W grobach tolosowych zwraca uwagę także wejście z pustym trójkątem odciążającym kamienną belkę zamykającą otwór wejściowy od góry.

Achajowie zostali podbici przez Dorów przybyłych z północy i całkowicie przez nich wchłonięci. Pierwiastki ich sztuki, a za ich pośrednictwem również i kreteńskiej, przeniknęły do sztuki greckiej. Malarstwo miało wpływ na charakter motywów ceramicznych, a forma greckiej świątyni wywodzi się z mykeńskiego drewnianego domostwa - megaronu.