389 (2)

tyczne brązu. Dodatek do ok. 8% Sn powoduje wzrost wytrzymałości i ciągliwości; przy większych zawartościach wydłużenie jednak gwałtownie maleje. Spadek wytrzymałości następuje dopiero przy zawartościach większych od 25% Sn, gdy pojawia się w większych ilościach eutektoid (a + 6).

Rys. 15.21. Wpływ cyny na własności wytrzymałościowe i plastyczne brązu (wg A.P. Gulajewa)

15.84. Jakie są cechy i fazy układu miedź-cyna?

Struktura brązów cynowych może być interpretowana na podstawie układu równowagi Cu-Sn (rys. 15.22). Od strony miedzi występuje roztwór stały a, który może rozpuścić maksymalnie 15,8% Sn w temperaturze eutektoidalnej 520°C. W miarę obniżania temperatury rozpuszczalność cyny w miedzi maleje, spadając poniżej 1% w temperaturze pokojowej. W temp. 520°C zachodzi przemiana eutektoidalna: faza y o zawartości 27% Sn ulega rozkładowi na eutektoid (a + 5). Faza S o zawartości 32,6% Sn jest związkiem międzymetalicznym CusiSng, który jest twardy i kruchy (ok. 220 HB). W temp. 350°C faza S podlega przemianie eutektoidalnej na a + e (CuSns), ale szybkość tej przemiany jest bardzo mała i praktycznie przy normalnym chłodzeniu przemiana ta nie zachodzi. Ze względu na małą szybkość dyfuzji cyny w miedzi można łatwo przechłodzić roztwór a i fazę 5 do temperatury pokojowej. Ze wzrostem szybkości chłodzenia powiększa się również zakres roztworu stałego a, a więc stopy o zawartości cyny < 8% są jednofazowe ct, a o większych zawartościach — dwufazowe a+ eutektoid (a + <5). Eutektoid rozkłada się w odlewach na grani-