53ss

przed ludźmi przyszłości. Decydujące jednak znaczenie w religii, a w konsekwencji i dla sztuki, podobnie jak w Egipcie, miała wiara w życie pozagrobowe. Wyobrażano je sobie jako przedłużenie życia ziemskiego, o czym świadczy olbrzymia liczba grobowców z sarkofagami zmarłych w pełni wyposażonych w przedmioty codziennego użytku.

Sztuka Etrusków

Wiedzę o sztuce Etrusków, podobnie jak inne wiadomości o ich życiu, czerpiemy przede wszystkim z grobowców. Były to albo komory i korytarze kute w skałach, albo koliste podziemne sale kryte kopułą, tumulusy, z usypanymi na powierzchni kurhanami objętymi podmurówką w kształcie pierścienia. Tak zwana fałszywa kopuła utworzona jest z kamieni nakładanych jedne na drugie coraz to mniejszymi kręgami. Groby zawierają urny o kształtach ludzkich z prochami lub rzeźbione sarkofagi z ciałami zmarłych. Ściany pokryte są malowidłami przedstawiającymi tematy z życia codziennego, zwłaszcza pogodne sceny zabaw i uczt. Piękne sprzęty, puszki z biżuterią, ceramika stanowią wyposażenie zmarłego na drogę pośmiertną.

Szczególnie interesujące są wizerunki zmarłych wykonane w rzeźbie pełnej na wiekach sarkofagów. Postaci spoczywają w pozie półleżącej jak w czasie uczt. Wiernie oddane są rysy twarzy, szczegóły budowy ciała i wiek. Obserwacja detali, zainteresowanie indywidualnymi cechami konkretnego człowieka mówią o nowych kryteriach piękna stawiających ponad wszystko realny wyraz, ekspresję studiowanej formy. Na rzecz wiernego odtwarzania szczegółów pomijano nawet czasem kompozycję całości, prawidłowe proporcje. Wiernemu i dokładnemu odtwarzaniu rzeczywistości sprzyjał miękki i łatwy w obróbce materiał: tuf wulkaniczny i piaskowiec. Popularna była to-reutyka - odlewnictwo w brązie, znane także w starożytnej Grecji. Została w tej technice wykonana słynna Wilczyca kapitolińska i inne rzeźby o funkcji prawdopodobnie wotywnej, na przykład Chimera z Arezzo.

Naczynia wykonywano z blachy brązowej wytłaczanej w wypukłe wzory, z glinki wypalanej o czarnym zabarwieniu (tzw. wazy bucchero nero - ii. 53) oraz z alabastru (drobnoziarnista odmiana gipsu). W budownictwie obronnym stosowano kamień, natomiast świątynie miały jedynie kamienny fundamenta elementy konstrukcyjne: belkowanie, kolumny, wykonywano z drewna.

Drewniane świątynie etruskie podobne do domów mieszkalnych budowane były na podwyższeniach, na planie prostokąta podzielonego na trzy części stanowiące sanktuaria bóstw. W całości bryły dominował potężny dwuspadowy dach obciążony jeszcze optycznie naszczytnikami

Sztuka STAROŻYTNA

53

52. Wilczyca kapitolińska. V w. p.n.e.