5 (1270)

196 Zofia Kawczyńska-Butrym

wśród zmiennych uwzględniano sytuację rodzinną (stan cywilny) osoby chorej, a niemal jzupelńie pomijano inne cechy, jak pełność, niepełność, dzietność czy cykl w życiu rodziny.

Ale jak wspomniano - ostatnie dekady minionego wieku przyniosły zmianę optyki badań i analiz konsekwencji choroby, niepełnosprawności i starości. Niejako równoległym do poprzedniego, indywidualnego nurtu przedmiotem badań stała się rodzina.    i •'

pierwsze, znane mi prace, >y których przejęta została analiza konsekwencji choroby aj perśpektywv~ rodziny, zostały opublikowane na początku lat sześćdziesiątych (Chen, Cobb 1960, Davis 1963). Prowadzone wówczas badania wykazały, że przejście przez kryzys chóroby, związanej z poważnymi i długotrwałymi (lub trwałymi) dysfunkcjami fizycznymi, staje się zadaniem nie tylko chorego, ale też jego rodziny. W Polsce publikacje z tego zakresu zaczęły pojawiać się J na początku lat osiemdziesiątych (Kawczyńska-Butrym j| 1981) i okazały się interesującym obszarem badań wielu 4 autorów. Przedmiotem analizy została rodzina „osadzona” w określonym kontekście społecznym (na przykład miasta | i wsi), i przy uwzględnieniu różnych podejść teoretycznych | (w teorii systemowej rodziny - Radochoński 1987), częś- J ciej w teorii strukturalno-funkcjonalnej - Kawczyńska-Bu-: trym 1987, Kotlarska-Michalska 1990, Woźniak 1990) i przy _; przyjęciu zmiennych związanych z rodzajem dysfunkcji (na i przykład niepełnosprawności) lub z etapem choroby.

Jnnym aspektem badań zmązanych z rodziną i chorobą ; jest wpływ rodziny na przebieg leczenia osoby chorej i na jat-kość życia w sytuacji ogrąiuraeawynikającycji z choroby, nie-1 pełnosprawności lub wieku.. Zwróciło to uwagę na społeczn ' otoczenie rodziny (grupy samopomocy, stowarzyszenia, funj dacje), a także na standard usług, z jakich rodzina może ref

M

fi

alnie korzystać w świadczeniach opieki. Brak usług opiekuńczych i innych działań wspierających rodzinę w najbliższym,

WĘ,__*____—.............................: *|<    . ............... . .

|g ne obciążenia rodziny (Family Oaregiving... 2006).

Ale też w ostatnich kilku, w zależności od kraju - dwóch (|lub trzech, dekadach, ujawnił i się nowy problem. ^Rodzina jp,2 różnych powodów zaczęła wycofywać się z opiekidub tra-||| cić zdolność sprawowania jej w sytuacjach, które tradycyj-| meTpodlegały dość rozbudowanej i silnie kojarzonej z rodzi-^r. ną funkcji opiekuńczej. Wpływ pa to ma wiele czynników, j p Z jednej strony zmiany w samej rodzinie, najogólniej ujmując - w jej modelach, strukturze (ograniczenie dzietności • ijwspólnego życia wielu pokoleń) i w stylach życia (praca zarodowa kobiet, ruchliwość terytorialna - migracje wewnętrzne i zewnętrzne). Prowadzi to do ograniczenia codziennych kontaktów, które poprzednio sprzyjały sprawowaniu opieki ijdo występowania znaczących utrudnień w tym zakresie (za-ińieszkanie w innym mieście lub kraju). Osłabiło to znacznie opiekuńcze możliwości i funkcjonowanie wielu rodzin.

0 Z drugiej strony, zarówno, za sprawą rozwoju medycyny,

I jak l^ńaćźąęęj poprawy standardów życia, o czym wspomniano wcześniej, zmieniała się struktura chorób. Obserwowana jeśtżńacząca przewaga chorób przewlekłych, jak też znaczne dłużenie trwania ludzkiego życia, niestety nie zawsze zwią-|he z zachowaniem dobrej kondycji fizycznej i psychicznej.

ctura chorób zmieniała się też za sprawą coraz bardziej skutecznej medycyny, która ratuje życie wielu, nie gwarantując Wszystkim powrotu sprawności utraconej w wyniku choroby tbi wypadku. Wzrosło więc w poszczególnych rodzinach i po-ulacjach, szczególnie w starzejących się krajach bogatej Pół-~ęy, zapotrzebowanie na świadczenia opiekuńcze.