66

Rozdział IV. Niektóre inne składniki komórki

Ćwiczenie 9.

lipidów całkowitych

Cel ćwiczenia

Ćwiczenie ma zapoznać z niektórymi właściwościami lipidów oraz jedną z metod

klinicznych oznaczania poziomu ogółem tych związków w surowicy krwi.

Wprowadzenie

Charakterystyka lipidów. Wspólną cechą wszystkich lipidów jest ich nierozpuszczalność w wodzie wynikająca z apolamej struktury cząsteczkowej zawartych w nich kwasów tłuszczowych i ich rozpuszczalność w rozpuszczalnikach organicznych, takich jak benzen, chloroform, aceton, eter etylowy, toluen. Lipidy występujące w materiale biologicznym obejmują kilka grup związków, które dzieli się na tłuszcze właściwe, woski i tłuszcze złożone.

Tłuszcze właściwe są mieszaninami różnych estrów glicerolu z wyższymi kwasami tłuszczowymi, typu triacylo-, diacylo- i monoacylogliceroli (rys. 14).

Chemiczne i fizyczne właściwości tłuszczów' warunkowane są budową kwasów tłuszczowych estryfikujących glicerol. Tłuszcze zawierające w^r swym składzie dużą ilość kwasów tłuszczowych nienasyconych są ciekłe w temperaturze pokojowej i nazyw^ra sieje olejami w przeciwieństwie do tłuszczów zawierających przewagę kwasów tłuszczowych nasyconych, mających wyższy punkt topnienia i charakteryzujących się konsystencją stałą.

Kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone występujące w tłuszczach zawierają parzystą liczbę atomów węgla, gdyż synteza ich przebiega przez kondensację jednostek dwuwęglo-wych. Dotychczas zidentyfikowane kw'asv tłuszczowce zbudowane są z 4 do 26 atomów węgla, przy czym przeważają kwasy o C₁₆ i C_lg, mianowicie kwas palmitynowy i stearynowy. "Wśród kwasów' tłuszczowych nienasyconych najbardziej rozpowszechniony jest kwas oleinowy, zawierający jedno podwójne wiązanie pomiędzy 9 i 10 atomem węgla. Bardzo ważne z punktu widzenia żywienia są kwasy zawierające dwa i więcej podwójnych wiązań: kwas linolowy’, linolenowy, arachidonowy. Związki te nie są wytwarzane w organizmie zwierzęcym lub synteza ich jest nie wystarczająca do zaspokojenia jego potrzeb. Niedobory' zatem muszą być uzupełnione odpowiednim pożywieniem.

Woski są złożonymi mieszaninami estrów' wyższych monohydroksylowych alkoholi o 16-31 atomach w'ęgla i wyższych kwasów' tłuszczowych. Ponadto w- skład wosków' niejedno-

¹ 'Opracowanie i opis ćwiczenia — dr inż. Wiesław Bielawski.