66 (153)

ROZPOZfinniE lotnicze

Samoloty E-3A należące do NAEWF wykonują nie tylko zadania treningowe w przestrzeni powietrznej państw Sojuszu, ale także uczestniczą w operacjach prowadzonych przez NATO, np. działaniach nad byłą Jugosławią. Na zdjęciu NATO-wski E-3A uzupełnia paliwo wiodę z KC-135 USAF.

21 listopada 1994 jeden E-3A z Trapani i jeden E-3D z Aviano osłaniały nalot samolotów NATO na lotnisko w Udbinie w części Chorwacji okupowanej przez Serbów. Ponowne zaangażowanie samolotów AWACS miało miejsce podczas ataków na pozycje bośniackich Serbów we wrześniu 1995 r.

14 lipca 1996 r. utracono jedynego E-3A. Podczas startu z greckiej bazy Aktion samolot zderzył się ze stadem ptaków, co doprowadziło do przerwania startu i wypadnięcia z pasa. Kadłub samolotu złamał się w kilku miejscach przed skrzydłami, a ranny został inżynier pokładowy.

Od końca marca 1999 r. E-3A wzięły udział w operacji Allied Force, czyli kampanii lotniczej przeciwko Serbii. Sentry prowadziły kontrolę przestrzeni powietrznej w rejonie operacji i naprowadzały samoloty Sojuszu na maszyny serbskie. Jednocześnie był to debiut bojowy E-3A RSIP.

Kolejne operacje rozpoczęły się po atakach terrorystycznych w USA 11 września 2001 r. Po rozpoczęciu operacji Enduring Freedom w Afganistanie gażowane w operację w Afganistanie). Do połowy maja europejskie E-3 wylatały 4300 h w ramach 360 misji.

Od 2003 r. E-3A ochraniają kolejne szczyty NATO - m.in. w lutym br. w Krakowie.

3 lipca 2006 r. do programu NAPMO dołączyły Węgry, zaś 29 grudnia 2006 r. Polska, stając się jego 15. uczestnikiem (to data podpisania dokumentów akcesyjnych, aktywnym członkiem NAPMO Polska stała się 6 września 2007 r.). Od roku 2007 r. NATO-wskie AWACS-y mniej więcej co miesiąc nad Polską, w ramach kolejnych, dwudniowych sojuszniczych treningów systemu obrony powietrznej pod kryptonimem Fruit Fly. Ich głównym celem jest zintegrowanie samolotów wczesnego ostrzegania radiolokacyjnego i dowodzenia z narodowymi systemami dowodzenia obrony powietrznej. W przypadku Polski odbywają się one z udziałem sił i środków Sił Powietrznych, Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej. Podczas treningów zadania realizowane są we współdziałaniu z NATO-wskimi ośrodkami do-

ŁETTrfefilTft^

Załoga	4 (2 pilotów, nawigator, inżynier pokładowy)
Załoga misji	12-19
Długość [m]	46,6
Rozpiętość (m]	44,4
Wysokość [m]	12,6
Masa samolotu pustego [kg]	73 460
Masa startowa normalna [kg]	147400
Masa startowa maksymalna [kg]	156000
Napęd	4 silniki turbowen-tylatorowe PW | TF33-PW-100A
Ciąg pojedynczego silnika [kN]	^93 . J
Prędkość maksymalna [km/h]	855
Zasięg bez tankowania [km]	7400
Długotrwałość lotu bez tankowania [h]	• 1
Pułap praktyczny [m]	12 500

Zasięg wykrywania celów niskolecących (km)

Zasięg wykrywania celów lecących na średnich wysoko ściach [km]

Liczba śledzonych celów [-]

ok.600

Nowe konsole operatorskie we wnętrzu E-3A biorącego udział w marcowym treningu Fruit Fly, na ekranie widoczna cyfrowa mapa Niemiec i Polski (po lewej). W toku eksploatacji maszyn modernizacji poddano także radar AN/APY-2, w ramach programu RSIP wymieniono wiele jej bloków, uzyskując przyrost charakterystyk oraz niezawodności (po prawej).

pięć samolotów E-3A (od stycznia 2002 r. doszły dodatkowe dwa) wraz z załogami oddelegowano pod kontrolę 552. Skrzydła USAF z racji wykonywania lotów patrolowych w ramach operacji Eagle Assist, czyli wspierania obrony powietrznej USA (amerykańskie i brytyjskie E-3 były bezpośrednio zaan-

m wodzenia, przede wszystkim z Centrum Połączonych Operacji Powietrznych w Kalkar w Niemczech (CAOC-2). Podczas marcowego treningu samolot E-3A współdziałał z załogami samolotów F-16 Jastrząb z 10. eskadry lotnictwa taktycznego z Łasku. Wśród grupy obsługi AWACS-a w tym locie znajdowało trzech Polaków, a dyrektorem taktycznym załogi był ppłk Tomasz Kotas. Koszt ponoszony przez nasz kraj z tytułu uczestnictwa w NAPMOto corocznie ok. 70 min PLN. ■

Fotografie w artykule: NAEWF, Piotr Abraszek, Andrzej Kiński.