83 (141)

Krzywa

vi Pi; ie

Legenda mówi, że Galileusz wykorzysta! tę budowlę, znajdującą się w jego rodzinnym mieście, do przeprowadzenia jednego ze swych doświadczeń. Nawet jeśli w rzeczywistości tak nie było, Krzywa Wieża to dobre miejsce do eksperymentów z siłą grawitacji.

uwagę - wychylenie dzwon nicy, która znana jest z tego powodu jako Krzywa Wieża. Kampanila zaczęta się przekrzywiać już w czasie budowy za sprawą zbyt słabych fundamentów niedostosowanych do piaszczystego, osiadającego gruntu, prace szybko przerwano i wznowiono dopiero w drugiej połowie XIII wieku, a ukończono prawie sto lat później.

W efekcie powstała mająca 55 metrów wysokości budowla na planie kota. ostatniej, ósmej kondygnacji zawieszono dzwony. Wieża wciąż odchylała się od pionu w tempie 1 milimetra rocznie, jak obliczyli współcześni naukowcy.

Ciągle też próbowano jakoś temu zaradzić.

Budowla ta wydaje się przeczyć działaniu przyciągania ziemskiego. Jest tak odchylona od pionu

że aż dziw, iż jeszcze stoi. Przede wszystkim dlatego stała się jedną z większych atrakcji turystycznych Włoch, kraju obłitującego w zabytki. Słynna wieża, chociaż jest wolno stojącą budowlą, nie jest architektonicznie i użytkowo samodzielna - to dzwonnica (kam-panila) katedry Santa Maria Maggiore

Krzywa mimo woli

Wznoszenie katedry i towarzyszących jej budowli - kampanili baptysterium i otoczonego krużgankami cmentarza - rozpoczęto w drugiej połowie XII wieku, na otwartej przestrzeni, a nie na małym placu wciśniętym pomiędzy inne miejskie budynki, jak często czyniono w średniowieczu. To pozwala nam dziś podziwiać z odpowiednio oddalonej perspektywy całe przemyślane założenie architektoniczne.

W owym założeniu tylko jeden element byt nieplanowany a dziś to właśnie on przykuwa największą

Sytuacja stawała się jednak coraz poważniejsza: odchylenie od pionu doszło do 5 metrów! Wtedy. na początku lat 90. XX wieku, zadecydowano o zamknięciu Krzywej Wieży dla zwiedzających i poddaniu jej gruntownej konserwacji, która trwała 10 lat. Fundamenty wzmocniono ołowiem i dodatkowo obciążono z jednej strony.

Może jednak obawy były nieco przesadzone - w końcu wieża stoi już ponad 700 lat. Obecnie znów jest udostępniona zwiedzającym.

Inny styl romański Warto zadać pytanie, jaki styl architektoniczny reprezentuje Krzywa Wieża. Nie jest to oczywiste. Czas rozpoczęcia budowy, XII wiek, wskazywałby na styl romański. Jednak ten kojarzy się zwykle z budowlami ciężkimi, masywnymi i ponurymi. Tu zaś widzimy coś zupełnie innego - arkadowe galeryjki z lekkimi, smukłymi kolumnami, kunsztowne in-dekoracje w kształcie rombów na ścianach pierwszej kondygnacji, cała budowla obłożona białym marmurem O stylu romańskim przypominają właściwie tylko pełne półkoliste kolumienki.

lekkość i jasność kompleksu budowli w Pizie też byty zaskakujące, dlatego doszukiwać się wpływów, które mogły ukształtować tę architekturę. Oczywiście najprościej odwołać się do starożytności, zwłaszcza że Krzywa Wieża znajduje się w Italii. Jednak badacze poszli w formułowaniu hipotez dalej - dosłownie i w przenośni. W średniowieczu Piza była zamożnym miastem utrzymującym kontakty handlowe z wieloma odległymi krajami, więc możliwa była wymiana doświadczeń artystycznych, np. wpływ przepychu sztuki bizantyjskiej czy nawet krajów muzułmańskich. Próbowano też powiązać wolno stojące dzwonnice katedr włoskich (taka kampanila znajduje się też m.in. we Florencji) z minaretami meczetów-wysokimi wieżami, z których muezini (kapłani) wzywają wiernych do modlitwy. Tu jednak nie wiadomo, co było źródłem wpływów, bo istnieją też koncepcje, że minaret to modyfikacja kampanili. Zagadką pozostaje również niezwykła trwałość tak mocno przekrzywionej wieży.

EWA PAROL