amat urz kr134

się na ogół w prostych układach odbiorczych, i tylko ze względu na jego prostotę.

Sprzężenie za pomocą transformatora w. cz. (rys. 14-18d) jest najwygodniejsze, umożliwia bowiem dobranie optymalnego sprzężenia między

a)

a)

Rys. 14-18. Przykłady rozwiązań obwodów anodowych wzmacniaczy rezonansowych w.cz.: a) obwód anodowy zasilany szeregowo: b) obwód anodowy zasilany równolegle; c) strojony obwód anodowy z odczepem: d) układ transformatorowy'

obwodem anodowym wzmacniacza w. cz. i obwodem siatkowym następnego stopnia wzmocnienia (np. detektora siatkowego z reakcją).

Obwody zasilania anody i siatki ekranowej powinny być starannie odfiltrowane za pomocą oporników bezindukcyjnych 1 -f- 5 kO i kondensatorów ceramicznych lub mikowych o pojemności 2-f- 10 nF.

Osobnym tu zagadnieniem, szczególnie w zakresach fal najkrótszych, są szumy. Występują one przy dużych wzmocnieniach i w odbiornikach krótkofalowych pochodzą w głównej mierze z pierwszej lampy wzmacniacza w. cz. Szumy pochodzenia oporowego, ze względu na wąską wstęgę przenoszoną przez odbiornik krótkofalowy i stosunkowo mała częstotliwość roboczą nie odgrywają tu tak wielkiej roli. jak w zakresie UKF.

Szumy wewnętrzne lampy wynikają z procesu emisji katody oraz z rozpływu prądów pomiędzy elektrodami lampy. Dlatego też lampy wić-losiatkowe (pentody) szumią więcej niż triody. Szczególnie znacznym po-ziomera szumów obarczone są wielosiatkowe lampy mieszające; z tej tez przyczyny nie znajdują one szerszego zastosowania w stopniach przemiany częstotliwości odbiorników krótkofalowych.

W związku z rozwojem telewizji przemysł produkuje specjalne typy lamp bezszumnych, przeznaczonych do pracy we wstępnych stopniach wzmocnienia w. cz. Wielkość szumu własnego lampy określa się tzw. opornością zastępczą szumów; jest ona podawana w katalogach lampowych. Do lamp bezszumnych zalicza się m. in. lampy typu EF 80, EF 85 itp.’

Właściwy stosunek użytecznego sygnału do szumów przy odbiorze może być osiągnięty wówczas, gdy napięcie wejściowe będzie co najmniej dwukrotnie większe od napięcia szumów. Warunek ten może być spełniony jedynie wtedy, gdy oporność rezonansowa obwodu wejściowego będzie odpowiednio większa od oporności zastępczej szumów¹ pierwszej lampy. Łatwo o to w układach, w których stosuje się od tłumienie obwodu strojonego za pomocą dodatniego sprzężenia zwrotnego. Z tej też przyczyny spotyka się układy wzmacniaczy w. cz. wyposażone w dodatkowe, odtłumiające obwody reakcyjne, które poza tym umożliwiają zwiększenie wstępnej selektywności odbiornika. Układy te bywają stosowane w prostych odbiornikach z przemianą częstotliwości, pracujących bez stopnia wzmocnienia w. cz.

Tak więc przy projektowaniu odbiornika krótkofalowego należy pamiętać, że szum całego układu odbiorczego zależy w zasadniczej mierze od szumu pierwszej lampy w. cz.

W stopniu wzmacniacza w. cz. wygodnie jest zastosować lampę o charakterystyce regulacyjnej. Umieszczenie potencjometru w obwodzie katodowym tej lampy zapewnia prosty sposób regulowania czułości odbiornika już w pierwszym stopniu wzmocnienia, szczególnie odbiornika o bezpośrednim wzmocnieniu, w którym nie jest przewidziana ARW (automatyczna regulacja wzmocnienia). Ta dodatkowa, ręczna regulacja wielkości wejściowego sygnału jest szczególnie ważna w odbiornikach z detekcją siatkową, pracującą poprawnie jedynie przy niewielkich napięciach wejściowych.

Kondensatory strojeniowe obwodu siatkowego i anodowego wzmacniacza w. cz. stosuje się zwykle w postaci agregatu (sprzężone na wspólnej osi). Pociąga to za sobą konieczność dokładnego wyrównania induk-cyjności i pojemności obu obwodów za pomocą odpowiednich, równolegle włączanych kondensatorów dostrojczych (trymerów) oraz ruchomych rdzeni ferrytowych w cewkach. Przy stosunkowo wąskich zakresach amatorskich odbiorników krótkofalowych w zupełności wystarcza wyrównanie pojemnościowe. W prostszych rozwiązaniach bardzo często stosuje się niezależnie ustawiane kondensatory obu obwodów. Obwód antenowy, ze względu na obciążenie anteną, stroi sic na ogół płasko i nie wymaga dodatkowej regulacji w obrębie pasma. Dlatego regulowanie takie nie wymaga użycia dodatkowego precyzera strojeniowego.

Dla uniknięcia sprzężeń należy odpowiednio usytuować obwód siatkowy oraz anodowy i wprowadzić ekranowanie między doprowadzeniami do podstawki lampowej i między obwodami. Osie obu maksymalnie oddalonych od siebie cewek powinny być do siebie prostopadłe, a przewody prowadzące do podstawki lampowej możliwie krótkie. Ekranowanie cewek za pomocą kubków osłonnych jest tu rzadziej stosowane ze względu na znaczne zmniejszanie się i tak już niewielkiej oporności rezonansowej. Ogólnie biorąc, należy dążyć do maksymalnego zmniejszania pojemności