CCF20081206002

Uiwtl lil^iM Myl kiurowitmu wychowawczego u I Siyl kierowaniu

') ' Mo/liwc kii lego lic opisu postępowania nauczyciela w kłusie ') i Kierowanie porozumiewaniem się .

J) I Inlcriikeic w klasie w świetle badan ..flandcrsowskich" Kn/dzuilf lojposlępowumc nuue/yeieli...............................

W| U 7 00 01 04 04 01' o<;

l? i' 15

M

10.1.    Pierwsze spotkanie nauczyciela z uczniami............

10 2 Utrzymywanie dyscypliny ........................

10    5 Dawać sobie radę z kłopotami czy zapobiegać kłopotom

10.-I. Podejmowanie decyzji ............................

■ ._x 10.5. Granie samym sob;i..............................

RozdziulfN./Strategie i negocjacje............................ .....

11    I. Strategie nauczyciela.......................

11.2.    Strategie uczniów .    .......................

11.2.    Negocjacje między nauczycielem a uczniami ...........

11.4 Humor...............................

11.5.    Dynamika i zmienność strategii.................

11.6.    Skutki stosowania strategii i ukrytego programu

Streszczenie.............................................

C /.i;Ś( IV. 1(WARUNKOWANIA SUKCT1SII ...........................

Rozdziać I 2, Roilz.mne i środowiskowe uwarunkowania pracy nauczyciela ..................... 126

12.1.    Rodzina .    .................................. .................... * 26

12.2 Środowisko wychowawcze..........................................

12.5.    Niepowodzenia szkolne i zagrożenie wykolejeniem - co z. tym robić............

Koz.ilziaf I .' ' Nauczyciel dobry i skuteczny............................... i *‘J

'    14.1 Nauczyciel skuteczny na tle oceny badaczy i w oczach uczniów.....

14.2.    Samoanaliza. samoocena i poznawanie swojej własnej pracy

15.5.    Samokształcenie.............................. !44

15.4. Zaangażowanie i satysfakcja .................................. i-D

Rozd/iatfM ^Spojrzenie w przyszłość.........................................

"14.1. Tendencje oświatowe czyli do czego skłania nas świat................. 14'.

14.2.    Ldukacja a sprawy Polakow..................................

Streszczenie ......... ^!(>    '

Aneks    ....... ............................................

Poznawanie uczniów ................................................ <>

bibliografia.......................................... '■'<

Wprowadzenie

Książka. którą Czytelnik trzyma w ryku, ma tytuł /Wt/gr/gMo /iniklyi iiu uuys iimlilemtilyki Jrnwy rozstidek wyniki badan .lest ortu przeznaczona dla wszystkich tych, którzy chcieliby za znajomić się z podstawowymi wiadomościami koniecznymi dla uprawiania pracy pedagogicznej: dla studentów kierunków pedagogicznych,

dlii nauczycieli, zwłaszcza takich, którzy do tego zawodu dochodzą niejako „z boku". mnjt|c doświadczenie wynikłe z innego rodzaju pracy zawodowej,

dla tych osób wreszcie, które zainteresowane s<| zrozumieniem, co i dlaczego odbywa się w szkołach, do których uczęszczają inh dzieci, bo chciałyby jakoś pozytywnie wpłynąć na pracę szkoły.

W poprzednim zdaniu użyłem sformułowania „podstawowe wiadomości", co oznacza, że książkę można też traktować jako wstęp czy wprowadzenie do studiów własnych pozwalających na poznanie sygnalizowanych tu zagadnień w sposób dużo bardziej pogłębiony. Rozważania tu przedstawione dotyczą przede wszystkim pedagogiki szkolnej, szczególnie w odniesieniu do wieku. który nazywamy wiekiem końca szkoły podstawowej, wiekiem gimnazjalnym i wiekiem początku liceum, tj. około 12-17 lat.

Wypada więc w tym miejscu podać, czego nie ma w tej książce. Nie ma tu przeglądu podstawowych idei pedagogicznych, nic zajmuję się pedagogiki) rodzinni) ani kształceniem dorosłych. Zagadnienia dotyczgce psychologicznych uwarunkowań pracy ucznia si) też tylko pobieżnie zarysowane.

W tytule użyłem określenia „pedagogika praktyczna”, co oznacza, żc ksi<)żka pisana jest tak. by jak najwięcej spośród treści tu zawartych mogło służyć jako inspiracja dla tych czytelników, którzy tmiszi) - czy będt| musieli w przyszłości - sami decydować, jak postępować w kontaktach z. uczniami czy wychowankami.

Nic st|dzę, by istniała jakakolwiek jedna „teoria pedagogiczna" czy „tcoiia wychowania", z której można by wywodzić niepodważalne wskazówki do działań praktycznych. Walor praktyczny ma jednak to, co starałem się uwypuklić w podtytule tej pracy - niektóre poglądy zdroworozsądkowe i niektóre wyniki badań naukowych.

Ktoś. kto tak jak ja przez wiele lat zajmuje się uprawianiem refleksji na tematy pedagogiczne, przystępując do pisania pracy mającej bezpośrednio służyć do samokształcenia, pragnąłby najbardziej, aby (o. co można innym zaproponować, było dobrze uporządkowanym zestawem reguł, za którymi stałyby doświadczenia praktyków oraz wyniki solidnie przeprowadzonych badań naukowych. Chciałoby się móc powiedzieć, że dużo wiemy i żc możemy gwarantować, iż to. co wiemy, jest wartościowe i przydatne w praktyce.

Problem polega na tym. żc zdarzyło mi się czytać książki pedagogiczne, których autorom prawie się udała realizacja tego zamiaru, w każdym razie były to książki sprawiające wrażenie, że udało się w nich przedstawić spójny zestaw wartościowych reguł. Okazało się jednak, że są to książki niezbyt ciekawe i zdecydowanie mało przydatne. Rozumiem, skąd bierze się tendencja do takiego pisania: autor chciałby móc przedstawić uprawianą przez siebie dyscyplinę, a także same go siebie w aurze kompetencji i naukowości. Pociąga człowieka chęć przedstawienia świata uporządkowanego, a ten porządek zdaje się być w zasięgu ręki. Wystarczy tylko trochę rozszerzyć zakres gen era li za cj i wyników badań, które są autorowi znane, wystarczy hipotezy potraktować jako twierdzenia udowodnione. W ogromnej większości przypadków nic mamy tu do czynienia z. fałszerstwami - jest raczej tak. żc chętnie wierzymy autorom raportów z badań, którzy piszą ..udowodniono", a potem te różne wyniki koniecznie staramy się ułożyć w spójną teorię. Jest jeszcze inny motyw, który nazwałbym troską o to. by nie „zniechęcić" czy rozczarować studentów, pętla gogow. nauczycieli lub kandydatów na nauczycieli. Autorzy biorąc ten motyw pod uwagę wierzą, żc nauczyciele pragną mieć poczucie, iż są wspierani przez solidną naukę.

Wydaje się. że szczególną skłonność do zamykania świata w dobrze uporządkowanych forum lach mieli autorzy obracający się w kręgu pojęciowym swoistej kombinacji totalitaryzmu z. u prósz