CCF20081215033

409    Czynność myślenia

ne od dotychczas znanych prób rozwiązań. Ułatwia ona przezwyciężenie wyuczonych i chanatów i nawyków myślenia.

Cechy umysłu, czyli zdolności twórcze, takie jak dostrzeganie problemów, giętkość i oryginalność myślenia oraz inne (Strzałecki, 1969) odgrywają ważną rolę w ak-r^mości twórczej, od nich bowiem w dużej mierze zależy rodzaj wytworu oraz jego

użyteczność społeczna.

Osobowość twórcy

X psychologii mało jest zagadnień, wokół których powstało tak wiele nieporozumień : rzitów jak wokół badań nad osobowością twórcy. Na początku naszego stulecia domi-z rwała teza, że wybitni uczeni i artyści są ludźmi nienormalnymi, którzy mają określone zaburzenia psychiczne. Taką koncepcję lansował Lombroso. W tym samym czasie twórca psychoanalizy Z. Freud sformułował tezę, że twórczość jest sublimacją popędu seksualnego; sublimacja ta jest nieświadomym mechanizmem obronnym, który zapo-::=sa powstawaniu nerwicy. Innymi słowy, twórcy wykorzystują energię seksualną sr aktywności myślowej. Zarówno koncepcja Lombroso, jak i koncepcja Freuda miały charakter spekulatywny, nie opierały się one na empirycznie stwierdzonych faktach. X świetle współczesnych badań, które przedstawimy poniżej, koncepcje te muszą być : zrzucone. Niepokojące jest to, iż w opinii publicznej, wśród niespecjalistów, poglądy wcążące twórczość z patologią są jeszcze dość popularne.

Na podstawie setek badań empirycznych, które opisuje Strzałecki (1969), można stwierdzić, iż twórcy mają osobowość normalną. Twórczość jest przejawem zdrowia psychicznego, a nie choroby. Wprawdzie w grupie twórców znajdują się ludzie z zaburzeniami osobowości, jednakże takie osoby spotykamy również w grupach związanych r mnymi dziedzinami działalności ludzkiej.

Powstaje pytanie czy twórcy mają jakieś specyficzne dla nich cechy osobowości? Czy na przykład fizyk-teoretyk, artysta malarz i racjonalizator mają pewne wspólne cechy? Mimo istniejących różnic indywidualnych między twórcami, większość badań rzrpirycznych wykazuje, że istnieje kilka lub kilkanaście cech osobowości charakterystycznych dla twórców. Chciałbym podkreślić, że cechy te mają przede wszystkim wybitni rwórcy^r zajmujący się nauką bądź sztuką. Twierdzenia dotyczące osobowości twórcy zależy przyjmować z dużą ostrożnością, ponieważ współczesne techniki pomiaru osobowości, takie jak kwestionariusze, inwentarze itp. nie są zbyt rzetelne i trafne. Wymierzmy kilka cech twórców:

1.    Większość twórców ma silną motywację, charakteryzuje ich wytrwałość . upór. Interesujące jest to, że głównym motywem ich pracy jest ciekawość poznawcza, zadowolenie związane z rozwiązywaniem problemów. Stosunkowo małą rolę odgrywają bodźce materialne.

2.    Na ogół twórcy są introwertykami, w mniejszym stopniu interesują się stosunkami międzyludzkimi, są niezbyt towarzyscy, odnoszą się do ludzi z rezerwą.