CCF20091012075

82 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

wań człowieka, seksualizmu, łudzi wieku podeszłego, warunków transplantacji komórek, tkanek i organów, antyprokreacji, sterylizacji, kastracji i innych. Wreszcie, tanatologia podejmuje dramatyczne nierzadko problemy moralne umierania i śmierci człowieka - samobójstwa, eutanazji, stanów wyższej konieczności, kary śmierci.

Bioetyka uprawiana jest na założeniach naukowych rozbieżnych nurtów etyki ogólnej. We wszystkich jej nurtach naukowość (scjentyzm) i naturalizm dominują współcześnie nad wiarą religijną (teologizmem) i spekulatywiz-mem. Spośród głównych nurtów etyki ogólnej silniejsze oddziaływanie na bioetykę wykazuje utylitaryzm, zwany także konsekwencjalizmem, poszukujący (na wzór obliczeń ekonomicznych) największej użyteczności osiągnięć biotechniki i biomedycyny dla życia.^{1 2} Z istoty utylitaryzmu wynika większe zainteresowanie życiem cielesnym i życiem społecznym niż życiem duchowym, ponieważ łatwiej poddają się one rozważaniom w kategoriach zysków i strat. Mniejsze znaczenie dla bioetyki posiada deontologia jako nurt etyki ogólnej, opierający oceny dobra i zła moralnego na autonomicznej decyzji podmiotu, bez konieczności jej uzasadniania. Autonomia podmiotu znajdującego źródła słuszności swych zachowań w samym sobie może niekiedy skłaniać do skrajnego subiektywizmu ocen, sprzyjającego np. aborcji, samobójstwu, eutanazji.t^Każda)wielka religia świata w swej teologii moralnej zawiera jakieś treści moralne związane z biogenezą, bioterapią i tona-tologią.³ Treści te są najbardziej rozwinięte w personalizmie katolickim, uznającym za naczelną normę moralności godność wynikającą z cieles-no-duchowej natury osoby ludzkiej.

Bioetyka łączy swoimi założeniami w określoną jedność elementy nauk o życiu (life Sciences).⁴ Jest wiedzą wyjątkowo rozległą i kompleksową, ponieważ nadzwyczaj rozległe i kompleksowe są różne strony życia. Pobudzana spektakularnymi osiągnięciami techniki dostosowuje je za pośrednictwem biotechnologii do swoich celów. Cele bioetyki najlepiej, jak dotychczas, wyraża i realizuje medycyna, która z medycyny diagnostycznej i medycyny paliatywnej przekształca się przede wszystkim w medycynę terapeutycz-no-biomedyczną. Nie można też nie doceniać roli bioetyki w ograniczaniu groźnego hazardu środowiskowego spowodowanego systemami usiłuj ący-

1

   Szerzej np. P. Singer, O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa 1977; tenże, Etyka praktyczna, Warszawa 2003.

2

   Szerzej zwłaszcza Encyclopedia of Applied Ethics, Ed. R. Chadwick et al., vol. I-IV, Academic Press 1998.

3

   Tak np. R. Tokarczyk, Współczesne kultury prawne, wyd. VII, Warszawa 2008; tenże, Prawa narodzin, życia i śmierci, wyd. VIII, Kraków 2006.

4

   Sugestie dotyczące badań nad relacjami bioetyki z naukami społecznymi opracował A. Jesani, Bioethics and Social Sciences Research, tekst dostępny w Internecie.