CCF20100225009

86 Elżbieta Laskowik

(20)    Chcemy państwa, w którym praca nie jest przywilejem, gdzie nie ma lu: odrzuconych i niepotrzebnych, a ci, których skrzywdzi! los, mogą liczyć na skuteczi pomoc (D).

(21)    Opowiadamy się za nowoczesna, sprawna gospodarka budowana w porozum’ niu z głównymi silami społecznymi [...] (A).

(22)    Polityka to służba, a nie wyniesienie na urząd. To ciągły dialog z ludźm słuchanie ich, przekonywanie do swoich racji. Bez ludzi polityk jest bez sensu (P).

Przykładów tego typu jest bardzo dużo. W tekstach roi się od takich słów jak wolność, równość, sprawiedliwość, praworządność, sprawność rządzenia, uczciwość, państwo wszystkich obywateli itp. Gdyby próbowa sporządzić „mapy wartości”, na które powołują się nadawcy badanych tekstów, duża część tych „map” byłaby wspólna. Są jednak też różnice. Popatrzmy na nie na przykładzie stosunku do przeszłości. Z jednej strony mamy „normalną” historię do 1945 roku, „wyłom w normalności” do 1989 roku i powrót do niej w tymże roku. Tak oceniają przeszłość wszystkie ugrupowania tzw. postsolidarnościowe. Między poszczególnymi ugrupowaniami jest tylko różnica w nacechowaniu ocen - od silnych - na przykład:

(23)    Nigdy nie pogodzimy się z tym, że obecne służby specjalne oparte sa o kadry SB. Dla funkcjonariuszy tajnej policji politycznej broniących systemu totalitarnego nie widzimy żadnego miejsca w strukturach demokratycznych państwa (L).

do łagodniejszych:

(24)    Polskie przemiany powiodły się [...] (W) [implikatura: skoro nastąpiły pozytywne przemiany, to przedtem było gorzej].

Na tym tle inaczej przejawia się stosunek do przeszłości deklarowany przez SLD-UP:

(25)    Z różnych elementów polskiej historii - niczego nikomu nie zawłaszczając -budujemy własna tradycję. Właśnie teraz, otwierając nowy rozdział w dziejach polskiej lewicy, z przeszłości i historii wybrać chcemy to, co uznajemy za najbardziej wartościowe. Sięgamy do tych postaw, zachowań i wzorów, które się sprawdziły. Zdecydowanie i konsekwentnie odrzucamy zaś z przeszłości to, co było w niej mroczne i nieludzkie (D).

Przyczyny opisywanych różnic nie wymagają dociekań językoznawczych. Można założyć, że nadawcy różnych - z omawianego tu punktu widzenia -wypowiedzi mają świadomość, iż mimo chęci dotarcia do jak największej grupy odbiorców, to jednak nie dotrą do wszystkich, ponieważ zasięg tej

grupy musi być ograniczony przynajmniej przez istnienie nie do końca identycznych wartości przyjmowanych przez poszczególnych ludzi.

i Kolejny zabieg polegający na odwoływaniu się do tego, co wspólne, nie wymaga określonych przekonań wartościujących. Wśród analizowanych tekstów jest spora grupa takich, które stwierdzają konieczność działań. Model Bgumentacji jest tu następujący: chcemy (ty i ja) osiągnąć cel P; aby go "Slągnąć musi nastąpić PI, zaakceptuj PI. Oto przykład:

i (26) Polityka gospodarcza musi spełniać następujące warunki [...] (W).

Tego rodzaju stwierdzenia blokują weryfikację przedstawionych treści. Odmianą przedstawionego modelu jest następujący: zrobiliśmy P, ponieważ było to konieczne, zaakceptuj P. W kolejnym przykładzie wykorzystano oba modele:

(27)    II Zgromadzenie Krajowe Ruchu Społecznego AWS - uznając, że podjęcie trudnej reformy systemu ochrony zdrowia było konieczne [implikatura: zaakceptuj reformę] - uważa, że rozpoczęty proces wprowadzania głębokich zmian wymaga wsparcia politycznego i priorytetów przy kształtowaniu polityki finansowej państwa [implikatura: zaakceptuj wsparcie polityczne - PI, żeby osiągnąć głębokie zmiany - P] (A).

Na dokładny opis zastosowanych w materiale środków językowych nie ma tu miejsca. Zwrócę zatem uwagę na jeden tylko charakterystyczny sposób organizowania treści przekazu. Przyjrzyjmy się przykładom:

(28)    Po dwóch latach intensywnych działań restrukturyzujących zakłady opieki zdrowotnej konieczne jest pilne przygotowanie do realizacji programu AWS i umowy koalicyjnej dotyczących wzrostu nakładu na opiekę zdrowotna, w tym rozważenie możliwości podwyższenia składki na ubezpieczenie zdrowotne (A).

(29)    Prawica zafundowała obywatelom nieudolnie wprowadzane reformy [...] (D).

W przykładzie (28) temat zawiera syntetycznie sformułowane informacje, wśród których zwrócę uwagę na dwie:

(28a) były działania [...]

(28b) działania były intensywne.

W przykładzie (29) również są takie informacje:

(29a) były wprowadzane reformy

(29b) reformy były wprowadzane nieudolnie.