CCF20110405034

436 Magia, nauka i religia

ne, większość zasad magii, większość zaklęć i substancji magicznych zostały objawione w chwilach przeżyć emocjonalnych ogarniających człowieka, gdy jego życie instynktowne i dążenia praktyczne znalazły się w impasie na skutek luk i braków istniejących w zawsze niedoskonałym murze kultury, który człowiek stawia między sobą a pokusami i niebezpieczeństwami otaczającymi go w życiu. Moim zdaniem stanowi to nie jedno ze źródeł, ale główne źródło wierzenia magicznego.

Stąd też większość rytuałów magicznych ma odpowiedniki w formie spontanicznych rytuałów będących manifestacją uczuć lub zapowiadających realizację upragnionego celu. Większość elementów zaklęć magicznych, nakazów, błagań, metafor ma swoje odpowiedniki w formie naturalnego potoku słów, przekleństw, usilnych próśb, egzorcyzmów, opisów nie spełnionych marzeń. Wiara w skuteczność magii ma swój odpowiednik w iluzjach zrodzonych przez subiektywne przeżycie, pojawiających się przelotnie w każdym racjonalnym umyśle człowieka cywilizowanego, a silnych i przekonujących u człowieka niewykształconego, zwłaszcza w dzikim umyśle człowieka pierwotnego.

Wiara i praktyki magiczne nie biorą się więc z powietrza, ale są wynikiem rzeczywistych przeżyć, w trakcie których człowiek doznaje objawienia swojej mocy osiągnięcia upragnionego celu. Pojawia się więc pytanie: „Jaki jest związek między obietnicą realizacji celu zawartą w takim doświadczeniu a rzeczywistym jej spełnieniem?” Co prawda człowiek pierwotny może uznać złudne < obietnice magii za wiarygodne, ale jak się to dzieje, iż z biegiem czasu nie podlegają one falsyfikacji?

Odpowiedź jest następująca. Po pierwsze powszechnie wiadomo, że w pamięci człowieka pozytywne przypadki przysłaniają negatywne. Jeden zysk może łatwo zrównoważyć nawet kilka strat. Tak więc przykłady potwierdzające wiarygodność magii wyłaniają się o wiele wyraźniej niż negujące ją. Są też jednak i okoliczności inne, które dzięki rzeczywistym lub pozornym dowodom potwierdzają wiarygodność magii. Stwierdziliśmy, że rytuał magiczny musiał powstać dzięki objawieniu w trakcie rzeczywistego przeżycia. Człowiek, który podczas takiego przeżycia pojął, wyraził słowami

i przekazał swoim współplemieńcom istotę magicznego działania — działając, pamiętajmy, w najlepszej wierze — musiał być genialny. Ci, którzy odziedziczyli po nim i sprawowali magię, wzmacniając ją i rozwijając, choć wierzyli, że postępują po prostu zgodnie z tradycją, zawsze musieli być ludźmi o dużej inteligencji, energii i przedsiębiorczości. Musieli być ludźmi, którzy! we wszelkich okolicznościach odnoszą sukces. Zostało już empirycznie stwierdzone, że we wszystkich społecznościach dzikich magia idzie w parze z nieprzeciętną osobowością. Zbiega się więc z sukcesem osobistym, zdolnościami, odwagą i inteligencją. Nic więc dziwnego, że uważa się ją za źródło sukcesu.

Osobista sława czarownika i jej znaczenie we wzmacnianiu wiary w skuteczność magii prowadzą do powstania interesującego zjawiska, któremu można nadać miano współczesnej mitologii magii. Wokół każdego czarownika powstaje otoczka zmyślonych opowieści o cudownych uzdrowieniach lub pozbawianiu życia, o łowach, zwycięstwach, podbojach miłosnych. W każdej społeczności dzikich takie opowieści stanowią trzon wiary w magię. W połączeniu z osobistymi przeżyciami emocjonalnymi każdego człowieka ta wieczna kronika cudownych wydarzeń chroni magię przed wszelkimi wątpliwościami. Każdy wybitny czarownik, prócz swych zagwarantowanych tradycją roszczeń, prócz powiązań ze swymi poprzednikami, daje osobiste gwarancje w dokonywaniu cudów.

Wynika z tego, że mit nie jest martwym produktem minionych czasów przekazywanym tylko w formie czczej narracji. Jest żywą siłą, która stale powoduje powstawanie nowych zjawisk i stale dostarcza nowych dowodów prawdziwości magii. Magia zyskuje swój blask dzięki tradycji, ale także tworzy swój klimat przez stale odradzający się mit. Obok zbioru utrwalonych już legend, ujednoliconych i tworzących folklor plemienia, występuje także nurt opowiadań podobnych do tych o czasach mitologicznych. Magia jest zatem pomostem łączącym pierwotną sztukę Złotego Wieku z dzisiejszą zdolnością dokonywania cudów. Dlatego też formuły magiczne są pełne mitycznych aluzji, których wypowiedzenie wyzwala dawne moce i przenosi je na aktualne wydarzenia.

Rzuca to nowe światło również na rolę i znaczenie mitologii.