CCI00118

W stosunku do innych organów tego rodzaju Związkowy Trybunał Konstytucyjny w RFN pełni bardziej skomplikowaną rolę polityczną. W. M. Góralski²⁴ wyróżnia następujące trzy funkcje Trybunału Konstytucyjnego w RFN: 1) prawnokonstytucyjnego nadzoru nad działalnością konstytucyjnych organów władzy w przedmiocie ich wzajemnego zachowania się; w jego ramach Trybunał rozstrzyga przez wykładnię konstytucji spory kompetencyjne i inne wynikające z nadzoru związku nad krajami; 2) prawnokonstytucyjnej ochrony ustroju, sprawowaną przez badanie konstytucyjności działania niektórych organów państwowych (prezydent związku), instytucji konstytucyjnych (partie) oraz prywatnych osób prawnych; w ramach swych uprawnień Trybunał może orzec o utracie urzędu prezydenckiego, rozwiązaniu partii politycznych, odwołaniu ze stanowiska sędziego lub utracie niektórych praw podstawowych; 3) prawnokonstytucyjnej kontroli legalności działania wszystkich organów władzy państwowej, realizowaną przez badanie zgodności ustaw i innych aktów z konstytucją.

Trybunał Konstytucyjny składa się z dwóch senatów, po ośmiu sędziów w każdym. Sędziów Trybunału Konstytucyjnego wybierają obie izby parlamentu (w połowie) na okres 12 lat. Nie mogą być oni członkami parlamentu lub rządu związkowego ani odpowiednich organów krajowych. Szczegółową organizację oraz tryb postępowania określa ustawa o Związkowym Trybunale Konstytucyjnym uchwalona 12 marca 1951 r.

7. STAN WOJENNY I STAN WYJĄTKOWY

Ustrój RFN może ulec zmianom w razie zaistnienia szczególnych sytuacji, określonych w 17 nowelizacji Konstytucji. Te szczególne sytuacje to: stan wyjątkowy (art. 91), stan obrony (rozdz. Xa) oraz stan naprężenia (art. 80a).

Stan wyjątkowy - chociaż konstytucja wyraźnie tego określenia nie używa - uregulowany w nowej redakcji art. 91, może być wprowadzony „[...] dla odparcia niebezpieczeństwa grożącego egzystencji lub wolnościowemu, demokratycznemu ustrojowi związku lub jakiegoś kraju”. Przesłanki jego wprowadzenia są sformułowane ogólnikowo, otwierając możliwość różnorodnej interpretacji. Stwierdzenie stanu wyjątkowego pozostawione zostało swobodnemu uznaniu organów egzekutywy, rządowi związkowemu bądź krajowemu, z wyłączeniem parlamentu, a nawet z ograniczeniem kontroli - konstytucja nie przewiduje konieczności zebrania się Bundestagu na sesję, jedynie Rada Związkowa może żądać uchylenia podjętych środków. Środki, które mogą być zastosowane podczas stanu wyjątkowego, są bardzo ostre - konstytucja przewiduje możliwość użycia sił policyjnych, straży granicznej, a nawet w ograniczonym zakresie wojska. Prawo użycia wojska jest ograniczone postanowieniem art. 87a, ust. 4; wojsko ma przejąć tylko ochronę obiektów państwowych, a do akcji czynnej może

W.M. Góralski, Wykładnia ustaw w działalności Związkowego Trybunatu Konstytucyjnego RFN, Wrocław 1976, s. 42.

124