Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (99)

172

3. Wzrost

Jawor	Klon zwyczajny	Klon polny
W młodości szybszy niż u buka. Oba gatunki przerastają buka w fazie drągowiny.		Wolno rosnące drzewo drugiej wielkości. Dożywa do 150 lat, osiąga 10-15 (20) m wysokości, rzadko więcej, i pierśnicę ponad 40 cm (Materiały ETH, Mayer 1977).
Pod względem wydajności zajmuje pośrednie stanowisko między bukiem a dębem. W Polsce przeciętna zasobność jaworu jest zbliżona do przeciętnej zasobności dębu w wieku 90 lat i wynosi ok. 300 m^3/ha. W warunkach górskich dożywa znacznego wieku 200--300 (500) lat, osiąga grubość 200 cm, w optymalnych warunkach siedliskowych dorasta do 30-35 m wysokości. Jest gatunkiem stosunkowo szybko rosnącym, z wczesną kulminacją dużego przyrostu (Mayer 1977, Głaz 1985, Materiały ETH).	W warunkach Europy środkowej dożywa niezbyt sędziwego wieku (100-150 lat). W drzewostanach mieszanych wzrasta pod koronami drzewostanu panującego (do 25 m wysokości, 50 cm picrśnicy). W warunkach optymalnych (kraje nadbałtyckie) dożywa 150-200 lat i dorasta do 30 m wysokości (Materiały ETH, Mayer 1977).

Biihler (1918) stwierdził, że jawor i klon zwyczajny osiągnęły w wieku 11 lat odpowiednio 2,6 i 2,8 m wysokości (tab. 11). W Polsce przeciętna zasobność drzewostanów jaworowych w przedziale wiekowym 21-100 lat jest większa na niżu niż w górach i na wyżynach (Głaz 1985).

4. Odnawianie

Oba gatunki (jawor i klon zwyczajny) dobrze znoszą ocienienie, co sprzyja ich niekiedy bardzo obfitemu samosiewowi, który uzyskuje się przy okazji odnawiania pozostałych gatunków. Siew stosuje się przy wprowadzaniu podszytów (klon zwyczajny).

W drzewostanach, w których nie ma możliwości uzyskania samosiewu, stosujemy sadzenie, wprowadzając dwulatki zależnie od warunków osłony, w więź-bie 1,5 x 1,5 m do 1,8 x 1,8 m (tab. 14). Glebę przygotowujemy w talerze i sadzimy w jamkę. Odnowienie klonów przewidzianych jako domieszka w drzewostanie realizuje się przez sadzenie, zazwyczaj po uzyskaniu pożądanego udziału gatunków głównych, wysadzając je pojedynczo lub w małych skupieniach 0,5-1,0 ara.

Jawor jest cenną domieszką w drzewostanach z udziałem buka, jesionu i innych gatunków drzew, a także wartościowym gatunkiem liściastym, nadającym się do zalesiania powierzchni w wyższych położeniach górskich. Stosuje się go też szczególnie w lukach po wichurach i śniegołomach.

Jawor jako gatunek współpanujący odnowić możemy podsadzając go w formie grup i kęp, które odsłaniamy następnie cięciami częściowymi. Oba gatunki jako szybko rosnące w młodości są przydatne do uzupełnień i poprawek. Wysadzamy je wczesną wiosną lub jesienią.

Jawor można uznać za gatunek pionierski (wytrzymały na przymrozki i susze, szybko rośnie w młodości), dlatego też powinien być w szerszym zakresie wprowadzany na odpowiednie dla niego stanowiska. Jest to obecnie szczególnie aktualne wobec postępującej degradacji siedlisk wskutek ujemnego oddziaływania na las czynników biotycznych, abiotycznych i antropogenicznych (Głaz 1985).

Klon polny może być wykorzystany jako gatunek podszytowy w prześwietlonych drzewostanach dębowych. Zalecany jest również do obsadzania brzegów i okrajków lasów, szczególnie miejsc nasłonecznionych. Sposób przygotowania gleby i sadzenia podobny jak w przypadku klonu zwyczajnego.