choroszy3

83

przy odchyłkach większych od A₂ najkorzystniejsze jest zastosowanie obróbki 1, przy odchyłkach mniejszych od A, - obróbki 2, a przy odchyłkach leżących w granicach A, i A₂ - obróbki 3.

Dokładne określenie granic ekonomicznej dokładności obróbki jest w rzeczywistości bardzo trudne. Należy bowiem w obliczeniach uwzględnić nie tylko koszt samej obróbki, ale i montażu, który niekiedy jest tańszy przy wzroście dokładności obróbki. Poza tym ekonomiczna dokładność określonego sposobu obróbki zmienia się wraz z postępem technicznym. Z tego powodu przez ekonomiczną dokładność obróbki na danym stopniu rozwoju techniki rozumiemy dokładność osiąganą w normalnych warunkach pracy, przy właściwym przeciętnym wyposażeniu i zatrudnieniu pracowników o normalnych kwalifikacjach. Zadanie projektującego proces technologiczny ułatwiają zebrane w tabeli 3.6 wartości liczbowe określające ekonomiczną dokładność różnych sposobów obróbki. Zarówno te dane, jak i inne opublikowane w literaturze technicznej należy jednak traktować jako orientacyjne, ponieważ nie uwzględniają one warunków, w jakich jest wykonywana określona operacja. Niezbędne jest zatem, zwłaszcza przy dużym programie produkcji, opracowanie w każdym zakładzie własnych normatywów dokładności.

3.4. DOKŁADNOŚĆ OBRÓBKI PARTII PRZEDMIOTÓW

Stosownie do rozważań o źródłach niedokładności obróbki całkowita odchyłka wymiaru, kształtu, położenia lub chropowatości powierzchni obrobionej jest sumą algebraiczną wielu odchyłek składowych. W przypadku obróbki partii przedmiotów odchyłki te można podzielić na trzy zasadnicze grupy, a mianowicie, których wartości:

a)    nie ulegają zmianie w czasie trwania procesu, określane jako systematyczne stałe, np. odchyłki spowodowane niedokładnością geometryczną lub kinematyczną obrabiarki, nieprawidłowym ustawieniem narzędzia „na wymiar” czy też niedokładnością jego wykonania,

b)    zmieniają się w sposób regularny w czasie trwania procesu, określane jako systematyczne zmienne, np. odchyłki wywołane postępującym - według znanej zależności - zużyciem narzędzia lub odkształceniem cieplnym obrabiarki, które zmieniają się również w pewien systematyczny sposób do momentu uzyskania równowagi cieplnej,

c)    zmieniają się w czasie obróbki w wyniku wpływu zjawisk niepożądanych dla przebiegu procesu i trudnych do przewidzenia, określane jako przypadkowe, np. odchyłki powstałe z powodu niejednakowej twardości lub struktury materiału obrabianego, zmian właściwości materiału narzędzia, zróżnicowanych naddatków na obróbkę itp.

W literaturze technicznej omawiane odchyłki nazywa się często błędami obróbki. W niniejszej pracy przypisano tym terminom odmienne znaczenia. Błędem obróbki w sensie ogólnym należy tutaj rozumieć, jak też w dalszej części opracowania, wykrywalną i usuwalną omyłkę powstałą np. z winy pracownika, uszkodzenia elementów sterujących obrabiarki itp. Odchyłka obróbki natomiast wynika z niedokładności środków produkcji, tj. obrabiarki, narzędzia oraz przyrządu, ma charakter nieusuwalny i stanowi miarę dokładności układu OUPN.