Cogito 8 praca

zostanie wymierzona sprawiedliwość (świadczą o tym losy duchów z II części „Dziadów").

4. Podsumowanie

Zarówno w utworach romantycznych, jak i młodopolskich, duchy pojawiają się na takich samych prawach jak postaci realistyczne. Przypominają o przeszłości, łączą świat żywych ze światem zmarłych, udowadniają, że świat nie jest bezpiecznym miejscem, możliwym do zbadania rozumem, lecz kryje wielkie tajemnice.

W „Weselu" postaci widm są duchami konkretnych postaci historycznych i prowadzą bohaterów do rozrachunków z przeszłością, wpływają na ich postawy, budzą wyrzuty sumienia, powodują dylematy, tłumaczą postaciom ich tożsamość. W balladach i „Dziadach" duchy przychodzą z tęsknoty do bohaterów, by wyznać im miłość, udowodnić, że sięga ona poza grób, lub by nawiązać kontakt z bohaterami w celu uzyskania pomocy i odpokutowanie za grzechy.

W „Weselu" i utworach romantycznych duchy dążą do kontaktu z realistycznymi bohaterami i nawiązują go, zostają również przywołane (w „Dziadach" poprzez obrzędy, w balladzie „Romantyczność" poprzez miłość dziewczyny do zmarłego kochanka, w „Weselu" poprzez przypadkowe zaproszenie Chochoła na wesele).

O co może zapytać komisja w rozmowie?

•    Jakie gatunki literackie reprezentują „Wesele", „Romantyczność" i „Dziady"? („Wesele" to dramat młodopolski lub dramat symboliczny, „Romantyczność" - ballada, „Dziady" - dramat romantyczny)

•    W jakich epokach powstały te utwory? („Wesele" - Młoda Polska, „Romantyczność" i „Dziady" - romantyzm)

•    Jakie inne duchy pojawiają się w „Weselu"? [Widmo ukochanego Marysi, czyli malarza Ludwika de Laveaux, Stańczyk, Rycerz (Zawisza Czarny), Hetman (Franciszek Ksawery Branicki), wspomniany już Upiór (Jakub Szela) oraz Wernyhoraj.

ęJa/bi/b MM U/iżMOJiy mogfybtj poja/mó s'^

M    MljMOdzi/b W&zMCu ZQ/Iwi(bsi/

ifbzuO/dóu" i/ bMo/dij ,i ^ofaimtyazmśó

□    „Hamlet" Szekspira - duch ojca budzi sumienie syna, Hamleta, duńskiego księcia i odbiera mu spokój.

□    „Lilie" Adama Mickiewicza - duch wymierza sprawiedliwość wiarołomnej żonie, braciom

i całej lokalnej społeczności.

□    „Makbet" Szekspira - duch Banka niepokoi sumienie zbrodniarza Makbeta.

3£>

Pytanie 2 - związane z tekstem ikonicznym

Jak ukazywano pracę człowieka? Odpowiedz na przykładzie podanego tekstu kultury (obrazu Courbeta „Kamieniarze") oraz wybranych utworów literackich.

Wstęp:

Obraz Courbeta pochodzi z połowy XIX wieku. Należy do nurtu realistycznego w malarstwie. Artysta pokazywał w nim taki element życia jak praca.

Teza:

Na obrazie Courbeta ukazano pracę i pracujących w sposób realistyczny, widać zmęczenie, pot, brud, poszarpane ubrania.

Opis tekstu kultury:

Obraz ukazuje dwóch mężczyzn podczas ciężkiej pracy kamieniarzy. Jeden z nich dźwiga kamienie, drugi rozbija je kilofem na drodze. Obaj ubrani są w brudną, zniszczoną odzież roboczą. W tle widać krajobraz, utrzymany w ciemnej tonacji i niezbyt dobrze widoczny.

Interpretacja:

Najważniejszy jest pierwszy plan, ludzie i ich praca. Bohaterów nie upiększono, przedstawiono z dbałością o detale, w myśl założeń realizmu. Pracę

uznano za temat godny sztuki (nie zawsze tak było, jeśli ją ukazywano, idealizowano postaci).

Przykłady z literatury:

•    Praca uznana za karę i przekleństwo - w mitologii (praca Syzyfa) i Biblii (słowa skierowane do Adama podczas wygnania z raju).

•    Praca jako źródło dochodów i wzbogacenia się człowieka (kupca Wokulskiego w „Lalce"), a zarazem jako zajęcie niższe, kalające ręce arystokraty (poglądy panny Izabeli i jej otoczenia).

•    Praca wzbudzająca strach (wyobrażenia Łęckiej o ludziach pracy).

•    Kryterium podziału na pracujących i niepracujących z podziałem na bohaterów pozytywnych (pracujący) i negatywnych (próżniacy) w powieści „Nad Niemnem".

•    Praca jako temat niezwykle istotny w dobie pozytywizmu.

•    Złe warunki pracy jako temat twórczości Reymonta („Ziemia obiecana"), Żeromskiego („Ludzie bezdomni"),