DSC00659

Śoana pierwotna odkłada «*ę nie tylko na powierzchni przegrody pierwotnej wokół całych siostrzany) h protoplastów, mi czcić kuny komórki macierzystej na ej traci celulozę, dzięki czemu nowo powstająca blaszka środka i blaszką Środkową komórki macierzystej.

Opisany odśrodkowy (centryfugaIny) typ zakładania przegrody pierwotnej nie u roślin wyższych. Natomiast w komórkach jedno- i wielojądrowych glonów, u a także w szczególnych typach komórek roślin wyższych (bielmo, komórki macierzyste występuję (często obok ccnlryfugalncgo) typ dośrodkowy (centrypetalny) będący bezpośrednio (rys. 25.6.b) lub pośrednio konsekwencją kariokinezy (rys. 25.6.c.d). Polega on na wytwarzaniu na wewnętrznej powierzchni ściany komórki macierzystej, w płaszczyźnie podziału, wplum będącego zaczątkiem ściany komórkowej. Septum wraz z wpuklającą się plaż mole mą rozbudowuje się w kierunku do środka komórki, w wyniku czego następuje rozdzielenie protoplasta dwie lub więcej komórek. W tym typie podziału może uczestniczyć również fragmoplast,) u Spirogyra, czy w komórkach bielma (rys. 25.6.b).

W rozbudowie ściany tworzącej się dośrodkowo uczestniczy aparat Golgicgo, którego rzyki dostarczają materiału dla tworzącej się ściany. Funkcję tę u grzybów nie mających struktur Golgicgo pełni siateczka śródplazmaiyczna i plazmolemasomy (inwaginacjc plazmolemy).

Ściana pierwotna

Ściana komórkowa pierwotna charakterystyczna dla komórek rosnących składa się z substancji podłoża oraz celulozy, przy czym celuloza stanowi zaledwie 20-35% suchej masy. resztę substancje podłoża (głównie hcmicelułoży, w mniejszym stopniu pektyny). Dzięki elastyczności materiału ściany pierwotnej, zwłaszcza substancji podłoża, wraz z powiększaniem rozmiarów protoplastu zwiększają się odległości między mikrofibryłami celulozy. Równocześnie coraz to nowe warstwy materiału podłoża i substancji szkieletowej są dostarczane przez protoplast i wbudowywane do ściany.

W czasie tego wzrostu, zwanego wzrostem powierzchniowym mimo znacznego zwiększania powierzchni ściany pierwotnej rosnących komórek nie obserwuje się zwiększania jej grubości Wzrost powierzchniowy obejmuje całą powierzchnię ściany (np. w tkance miękiszowęj). bttff jest ograniczony do pewnych jej obszarów, np. wzrost wierzchołkowy we włośnikach korzeniowych, włóknach.

W myśl koncepcji wzrostu mozaikowego, wzrost powierzchniowy ściany komórkowej polega na odkładaniu materiału ściany (drogą imususcepcji) w określonych obszarach rozproszonych w ścianie.

Bardzo rozpowszechniona jest koncepcja wzrostu wielosiatkowego. w myśl której wzrost powierzchniowy ściany zachodzi drogą nakładania (apozycji) kolejnych warstw mikrofibryl, ptzy czym we wcześniej powstałych warstwach wskutek rozciągania się ściany w czasie wzrasta komórki ułożenie mikrofibryl ulega znacznej modyfikacji. Rozciąganie ściany jest możliwe dzięki temu, że w miarę wzrostu ściany mikro fi bryle przebiegają w płaszczyźnie ściany w różnych kierunkach, tworząc układ nieregularny — tekstura rozproszona. Natomiast w komórkach wyciągających się w jednym kierunku, np. włoski bawełny, komórki międzywęfli u NitcUa. mikrofibryle w najmłodszej warstwie ściany przylegającej bezpośrednio do protoplastu ułożone są poprzecznie do osi komórki — tekstura foliowa.

Po zakończeniu wzrostu powierzchniowego rozpoczyna się wzrost na grubość, dzięki letni, że od strony protoplastu na ścianę pierwotną nakładają się nowe warstwy tworząc ścianę wtóra*