DSC01003 (11)

180

Struktury grupowe bliskiego dystansu

wyioki		j klikał		i n
		i' '”^ri		L_► j
*r*dnl	f	kilka 2	-----	—► klika 3
nlikl	I	*>■■■ " klik* 4 ■*"	-•*- klika 4

Rysunek 6.1. Hierarchiczna struktura malej grupy - wzór atrakcyjności interpersonalnej (źródło: Davis, Leinhardt, 1972, s.221)

P

si

I

b

(

]

i

i

1

j

siebie, wzajemnie przekladalne i sformułowano je w kategoriach analizowanego tutaj wzoru atrakcyjności interpersonalnej. Kluczowe znaczenie ma tu więc czynnik zmienności natężeń interakcji. Problem powstawania i istnienia klik analizowano wielo-krotnie (Lazarsfeld, Merton, 1954; Lipset, Trow, Coleman, 1956), ale to głównie Homans (1950) podkreślał znaczenie zmienności natężenia interakcji w procesie tworzenia się klik. Różnice w natężeniu interakqi społecznych - twierdzi Homans - prowadzą do zróżnicowań w sympatii tak, iż działania podgrupy stają się coraz bardziej odmienne od działań w innych podgrupach, aż do momentu, w którym system kontroli szerszej grupy zaczyna przeciwdziałać temu procesowi, wyznaczając granice odmienności (Homans, 1950, s. 136).

Tak więc proces tworzenia się struktuiy grupowej (ale tylko ze względu na jeden aspekt - wzór atrakcyjności interpersonalnej) zostaje zapoczątkowany i jest podtrzymywany zarówno przez zmienne natężenia interakcji, jak i przez typ interakcji. Podkreślam jednak, że analiza ta dotyczy wyłącznie powstawania i utrzymywania się wzorów atrakcyjności interpersonalnej w grupie. Struktura grupy, właściwe jej wzoty atrakcyjności interpersonalnej będą więc „dążyć” do uporządkowania w postaci systemu hierarchicznie ułożonych poziomów, z których każdy zawiera jedną lub więcej klik. Struktura ta jest produktem skłonności do interakcji, jakie pojawiają się na podłożu wzajemnej atrakcyjności jednostek. Ludzie w tej samej klice przejawiają więc skłonność do wybierania się nawzajem (przewaga wzajemnych relacji pożywnych) oraz skłonność do co najmniej powstrzymywania się przed wybieraniem członków innych klik (brak jakiejkolwiek relacji) lub też skłonność do odrzucania osób z innych klik (przewaga wzajemnych relacji niepozytywnych). Ale jak rodzi sic hierarchia, zróżnicowanie pionowe? Otóż wynika ono z tego, że członkowie podgrup o niższym statusie przejawiają także skłonność do wybierania członków podgrup o wyższym statusie, a ci ostatni wyboru tego nie odwzajemniają (przewaga relacji asymetrycznych) (zob. Holland, Leinhardt, 1970, s. 507-598).

Jednakże pomimo dość dużego wyrafinowania powyższa analiza nadal pozostaje w dużym stopniu jednostronna, posługując się jako głównym czynnikiem struktura twórczym zmiennym natężeniem interakcji. Obraz struktury grupy jest więc jakby „płaski”, dwupoziomowy. Takie właśnie są, jak sądzę, wzory atrakcyjności interpersonalnej. Ponadto wzór atrakcyjności interpersonalnej to pojęcie bezpośrednio prae-kładalne na język badań empirycznych, które bez żadnych dodatkowych procedur