Rola diety w zapobieganiu i rozwoju próchnicy
Wpisany przez Administrator
sobota, 12 grudnia 2009 19:06
Niepodważalny i bezsprzeczny jest związek pomiędzy składem, jakością i częstością
spożywanych produktów żywnościowych a stanem uzębienia. Ochronę dla zęba przed
działającymi miejscowo w jamie ustnej pokarmami stanowi niewątpliwie pokład szkliwa,
lecz jest to tylko ochrona krótkotrwała, gdyż po pewnym czasie i ta bariera staje się
podatna na wpływy destrukcyjne.
Największe znaczenia w przyczynianiu się do rozwoju zmian próchnicowych przypisuje się
węglowodanom. Stanowią one aż 70% spożywanych pokarmów, gdyż są nośnikiem dużych
zapasów energii niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ich kariogenność
polega na tym, iż są one podstawą metabolizmu bakterii. Rozkładane dają kwasy, a te z kolei
powodują demineralizację, czyli odwapnienie szkliwa.
Za najbardziej kriogenny z cukrów uważa się dwucukier-SACHAROZ
. Jest spożywana
najczęściej i w największych ilościach. Występuje powszechnie w wielu produktach
spożywczych, chętnie spożywanych w szczególności przez dzieci, np. w :
" SA
ODYCZACH (cukierkach, ciastkach, deserach, napojach, dżemach);
" OWOCACH, zarówno w świeżych, jak i w suszonych;
" PRODUKTACH MLECZNYCH, PA
ATKACH ŚNIADANIOWYCH;
" niektórych PRODUKTACH MI
SNYCH I RYBNYCH;
" jako dodatek do SOSÓW SAA
ATKOWYCH, KECZUPU, MUSZTARDY i in. .
Sacharoza jest rozkładana w jamie ustnej pod wpływem enzymu amylazy ślinowej na cukry
proste: glukozę i fruktozę. To właśnie one podlegają fermentacji bakteryjnej, czyli glikolizie i w
ten sposób zapoczątkowują proces próchnicowy. Zwiększa także lepkość płytki ułatwiając
drobnoustrojom lepszą adherencję do powierzchni zębów.
Rozpatrując ich próchnicotwórczość należy wziąć pod uwagę nie tyle ich ilość i jakość, ale co
ważniejsze częstość spożywania. Uznaję się za dużo bardziej bezpieczne spożycie tej samej
ilości słodyczy jednorazowo niż w mniejszych porcjach a szczególnie między posiłkami. Wynika
to z faktu, że im dłuższy kontakt cukru z płytką, tym próchnicotwórczość wzrasta. Zatem
oczywistym staję się wpływ czasu usuwania węglowodanów z jamy ustnej. Poszczególne
produkty wykazują się zróżnicowanym czasem usuwania, oraz różnym stężeniem początkowym
w jamie ustnej. I tak np. :
1 / 2
Rola diety w zapobieganiu i rozwoju próchnicy
Wpisany przez Administrator
sobota, 12 grudnia 2009 19:06
- cukry z owoców, warzyw i napojów- 5 minut
- cukry zawarte w słodyczach np. czekoladzie, twardych cukierkach- 15 do 20 minut
- chleb lub krakersy- skrócenie czasu ( energiczne żucie -> zwiększenie wydzielania
śliny -> przyspieszenie neutralizacji kwasów)
Niebagatelne znaczenie dla właściwego rozwoju i mineralizacji zębów ma dieta u kobiet w
ciąży oraz u niemowląt i małych dzieci. Mleko, stanowiące główny składnik pokarmowy u
niemowląt nie jest próchnicotwórcze, mimo iż zawiera dwucukier laktozę cechujący się średnią
kariogennością. Posiada także w swoim składzie wapń i fosforany, hamujące demineralizację
szkliwa oraz kazeinę - fosfoproteinę pokrywającą powierzchnię zębów, spowalniając w ten
sposób proces próchnicowy.
Ważne jest również dostarczanie w diecie witaminy D, gdyż przyczynia się ona do
prawidłowego rozwoju szkliwa. W przypadku jej niedoborów może dochodzić do niedorozwoju,
czyli hipoplazji szkliwa. Istotne znaczenie mają także białka, przyczyniające się do rozwoju
ślinianek, co w póz
niejszym okresie będzie skutkowało prawidłową ilością wydzielanej śliny,
działającej ochronnie na uzębienie.
Oto kilka produktów żywnościowych mających znaczenie w profilaktyce próchnicy:
- twarde sery (np. camembert)- działają stymulująco na wydzielanie śliny, zwiększają stężenie
wapnia w płytce, działają chroniąco na szkliwo, dzięki zawartej w nich kazeinie( podobnie jak
mleko kobiece);
- kasze, rośliny strączkowe, orzechy, warzywa, owoce oraz napoje w tym: piwo, herbata, wino,
soki owocowe- rola w kontroli procesu próchnicowego poprzez działanie hamujące na bakterie
Streptococcus mutans ;
- guma do żucia, najlepiej zawierająca sorbitol, ksylitol lub fluorek w przeciągu 10-20 minut po
spożyciu posiłku;
- niskokaloryczne słodziki - wykazują niską próchnicotwórczość, gdyż nie są rozkładane przez
bakterie do kwasów.
Zatem podsumowując: ograniczenie w diecie węglowodanów, przestrzeganie zasad higieny
jamy ustnej oraz stała podaż fluorków ze środowiska zewnętrznego to niewątpliwie trzy
najistotniejsze przykazania profilaktyczne, których przestrzeganie przyczynia się do
zmniejszenia ryzyka rozwoju próchnicy.
Bibliografia:
Z. Jańczuk,  Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2008.
D. Piątkowska,  Zarys kariologii Wydawnictwo Medyczne MED TOUR PRESS
INTERNATIONAL, Warszawa 2002.
2 / 2