DSC06237 (2)

Jerzy Szmagalskt

-    Funkcja administracyjna: koordynacja działań pracowników w placówce i ze społecznością

(np. współpracy z innymi placówkami), praca z personelem ’ i kierownictwem nad opracowaniem polityki i procedur wspierających działanie placówki.

-    Funkcja edukacyjna:    specyficzny rodzaj doskonalenia kadry, w którym szkolenie

jest podporządkowane potrzebom danego pracownika pracującego z określonymi przypadkami, napotykającego określone problemy i wymagającego zindywidualizowanego programu edukacyjnego.

-    Funkcja wspierająca:    pomoc w radzeniu sobie przez pracownika ze stresem zawodowym

i traumatycznymi incydentami, liczbą i złożonością przypadków składających się na obciążenie w pracy.

Takie podejście Kadushina do definiowania superwizji, powstałe zresztą w nawiązaniu do wspomnianej wyżej koncepcji J.B. Dawsona, stawia pod znakiem zapytania tezę Browna, że w amerykańskiej tradycji pracy socjalnej dominowało przypisanie superwizji funkcji administracyjnej. Zresztą sam Brown opowiedział się za wielofunkcyjną koncepcją superwizji stwierdzając, że większość autorów przypisuje jej właśnie 3 wyżej wymienione funkcje. Wykazał on ponadto, że wśród funkcji superwizji wymienia się także konsultację, czyli doradzanie pracownikom socjalnym w ich pracy z klientami oraz zaproponował określenie „funkcja menedżerska” zamiast „administracyjna” jako bardziej dokładnie i jednoznacznie opisujące tę funkcję. Stwierdził też, że wszystkie zazębiające się ze sobą funkcje nie wyczerpują złożoności superwizji, ponieważ może być ona przydatna zarazem w zakresach organizacyjnego usprawniania działalności placówki i profesjonalnego rozwoju pracowników. Relacje między tymi zastosowaniami superwizji przedstawia diagram 1.

Diagram i. Zastosowania superwizji w pracy socjalnej²⁴

Funkcje	Zakresy zastosowań
Administracyjna/Menedżerska
Edukacyjna	Organizacja pracy
Wspierająca		Profesjonalizacja
Konsultacyjna

Podobną wielofunkcyjną koncepcję zaproponowali przywoływani już tu brytyjscy autorzy Hawkins i Shohet, wyróżniając 4 typy superwizji²⁵:

m Wg A. Brown, Consultation..., op. cit., s. 2.

- Superwizja autorska:    w pewnych kontekstach organizacyjnych supervaxorow\ przypada

rola indywidualnego opiekuna nad praktyczną edukacją szkolącego się pracownika, gdy kto inny w miejscu pracy wypehma funkcje menedżerskie i wspierające.

— Superwizja szkoleniowa:    także służy funkcji edukacyjnej wobec osób uczestniczących

w jakichś formach szkolenia lub stażu zawodowego; mogą to być studenci pracy socjalnej lub pracownicy uczestniczący w kursach doskonalenia zawodowego, a różnica w stosunku do superwizji autorskiej polega na ponoszeniu pewnej odpowiedzialności za pracą uczących slą z klientami, czyli na wypełnianiu także roli menedżerskiej czy normatywnej.

—    Superwizja menedżerska: występuje wtedy, kiedy superwizor jest bezpośrednim zwierzchnikiem

nad superwizowanym; superwizja ma także funkcję edukacyjną, ale charakter relacji wyznacza formalna relacja kierownik - podvdadny -

-    Superwizja konsultancka: w tej relacji pracownik jest odpowiedzialny za pracę z klientami,

a uzyskuje superwizję od innego pracownika, który nie jest ani szkoleniowcem, ani menedżerem.

Koncepcja wielofunkcyjnej superwizji zatem, mimo różnic między amerykańskimi i brytyjskimi specjalistami w akcentowaniu jej tóii w zarządzaniu i profesjonalnym doskonaleniu pracowników socjalnych, zdaje się zbliżać te dwie orientacje. Koncepcja ta jednak zawiera w sobie zasygnalizowany tu już wcześniej dylemat, stawiający pod znakiem zapytania możliwość wykorzystywania superwizji jako zarazem metody zarządzania placówkami pracy socjalnej i doskonalenia profesjonalnych kompetencji pracowników.

W kręgu brytyjskich znawców zagadnienia pojawiają się sceptyczne stanowiska w sprawie możliwości pogodzenia menedżerskiej funkcji superwizji z utrzymaniem relacji sprzyjających wsparciu lub konsultacji. Joyce l -ishman zakwestionowała wykorzystywanie superwizji w zarządzaniu podkreślając, że jest to metoda, która różni się od menedżerskiej kontroli i rozliczania z obowiązków tym, iż oparta jest [...] raczej na relacji profesjonalista - profesjonalista niż przełożony - podwładny¹. Również Allan Brown i lain Boume, w wydanej w 1996 r. książce The Social Work Superuisor, wyrazili podobne zastrzeżenia dotyczące funkcji menedżerskiej superwizji. Ich zdaniem, we wszystkich aspektach pomocy społecznej, pracy socjalnej, a zatem i w super-wizji, zasadnicze znaczenie ma orientacja na wartości. Wobec tego zaproponowali skupioną na osobie, antyopresyjną koncepcję superwizji przeciwstawioną [...] wyrachowanemu etosowi superwizji pojawiającemu się ui służbach so-cjalnych, w którym zadania, monitorowanie i rywalizacja grożą zajęciem pierwszeństwa przed odczuciami, relacjami międzyludzkimi i postawami²!.

Omówione już powyżej encyklopedyczne rozumienie superwizji w amerykańskiej pracy socjalnej także nastręcza wątpliwości, czy można w niej połączyć administrowanie z profesjonalnym doskonaleniem pracowników. Te wąt-

13

1

3 P. Hawkins, R. Shohet, Safięmision tn the Helping Professiom..., op. cit, s. 53.

i J. Lishman, Communication in Social Work, Macmillan/BASW, Basingstoke 1994, s. 39.

2

A. Brown, I. Boume, The Social Work Superuisor, Open University Press, Buckingham 2002, s. 9.